شقاق مقعدی یک پارگی یا زخم باز است که در قسمت پایینی کانال مقعد در نزدیکی مقعد و پوشش رکتوم ایجاد می‌شود. این عارضه معمولاً به دلیل التهاب عروق خونی شایع هستند. شقاق مقعدی و بواسیر بیماری های بسیار شایع هستند و هر دوی این بیماری ها منجر به دفع مدفوع سخت می گردد. شقاق مقعدی (شقاق مقعدی) معمولا در نوزادان و افراد میانسال دیده می شود. بروز این بیماری در زنان شایع تر از مردان است. شقاق مقعدی در بیماران مبتلا به بیماری های همراه مانند یبوست مزمن، بیماری التهابی روده، کم کاری تیروئید، چاقی و تومورهای جامد بدون متاستاز شایع تر است.
انواع شقاق مقعدی
شقاق مقعدی (شقاق مقعدی) بر اساس مدت زمان به دو نوع طبقه بندی می شوند که عبارتند از:
- شقاق مقعدی حاد: شقاق مقعدی که کمتر از شش هفته طول می کشد، شقاق مقعدی حاد می باشد. شقاق مقعدی حاد با مدیریت ساده و بدون نیاز به روش سنتی به سرعت بهبود می یابند. آنها معمولا در عرض شش هفته با علائم خفیف تا متوسط برطرف می شوند.
- شقاق مقعدی مزمن: شقاق مقعدی که بیش از شش هفته طول می کشد به شقاق مقعدی مزمن طبقه بندی می شود. علائم شقاق مزمن مقعد به تدریج بدتر می شود. فقط تعداد کمی از بیماران ممکن است بدون مداخله شقاق را بهبود بخشند و اکثر آنها ممکن است بهبود نیابند. کمتر از 10 درصد بیماران با روش های سنتی بهبود می یابند. بقیه نیاز به مدیریت بیشتر برای حل مشکل دارند. اسپاسم مقعدی، درد شدید و خونریزی در هنگام اجابت مزاج علائم معمولی هستند که معمولا در شقاق مزمن مقعد دیده می شوند.
علائم شقاق مقعدی
درد شدید سوزشی هنگام دفع مدفوع ، درد ممکن است تا چند ساعت طول بکشد و باعث شود بیمار تلاش کند جلوی حرکات روده را بگیرد .خونریزی از رکتوم از ویژگی های شایع است ، اغلب خون قرمز روشن و کم حجم در دستمال توالت دیده می شود .ممکن است خارش مقعد نیز وجود داشته باشد از دیگر عوامل ایجاد شقاق مقعدی می توان به اسهال اشاره کرد.
در کل علائم شقاق مقعدی عبارتند از:
- درد شدید مقعدی در حین دفع مدفوع دیده می شود و به دنبال آن درد سوزشی برای چند ساعت مشاهده می شود.
- خونریزی هنگام دفع مدفوع.
- پارگی یا بریدگی مقعد به ویژه در شقاق مزمن دیده می شود.
- برآمدگی کوچک در نزدیکی مقعد.
- اسپاسم مقعد.
بیشتر بخوانید: فیستول مقعدی
معاینه شقاق مقعدی
کشیدگی ملایم پوست مقعد ممکن است در معاینه زخم طولی در ناحیه ی مقعد دیده شود و به علت درد ممکن است معاینه مقعد با انگشت ممکن نباشد .در شقاق مزمن ممکن است لبه سفت و برآمده ای را حس کرد.
در مخاط مقعد پارگی مکانیکی رخ می دهد و عضلات اسفنکتری زیرین وارد اسپاسم می شوند ، اسپاسم افزون بر دردناکی مشکل را با کشیدن و از هم جدا کردن لبه های پارگی تشدید می کند ، جریان خون خط میانی خلفی آنودرم کمتر از بخش های دیگر مجرای مقعدی است که این موضوع تاخیر در ترمیم را تشدید می کند.
علل ایجاد شقاق مقعدی
علل ایجاد شقاق مقعدی به شرح زیر است:
- یبوست مزمن
- اسهال مزمن
- بیماری التهابی روده
- دفع مدفوع سفت
- آسیب مقعد
- زایمان طبیعی
- رژیم غذایی کم فیبر
- التهاب مقعد
- خاراندن ناشی از عفونت
- سرطان رکتوم
تشخیص شقاق مقعدی
تشخیص اغلب بر پایه شرح حال و معاینه بالینی انجام می شود ، بررسی ها با هدف رد کردن دیگر اختلالات مانند بیماری التهاب روده و سرطان رکتوم انجام می گیرد ، معاینه زیر بیهوشی برای رد کردن دیگر پاتولوژی ها اگر بیمار به درمان پاسخ ندهد.
تشخیص شقاق مقعدی شامل موارد زیر است:
- معاینه جسمی
- معاینه دیجیتال رکتوم (DRE)
- پروکتوسکوپی (روش پزشکی برای بررسی رکتوم و مقعد)
- آنوسکوپی (روش پزشکی برای بررسی پوشش مقعد)
- سیگموئیدوسکوپی (روش معاینه کولون سیگموئید) و کولونوسکوپی (روش پزشکی برای معاینه کولون)
- سی تی اسکن (توموگرافی کامپیوتری) و اسکن ام آر آی (تصویربرداری رزونانس مغناطیسی) در صورتی که چشم غیرمسلح شقاق را نبیند انجام می شود.
درمان شقاق مقعدی
- درمان شقاق مقعدی شامل موارد زیر است:
- اصلاح سبک زندگی (رژیم غذایی و عادات)
- مسکن برای درد
- ملین ها
- پمادهای تزریقی بوتولینوم و شقاق مقعدی حاوی نیترات
انواع جراحی شقاق به شرح زیر است:
- اسفنکتروتومی داخلی جانبی باز
- اسفنکتروتومی داخلی جانبی بسته
- فیسورکتومی
- جراحی لیزری (اسفنکتروتومی با لیزر با فیسورکتومی)
خیلی از بیمارانی که شقاق دارند زخم و درد دارند علت شقاق آن ها اختلالی است که در دفع مدفوع دارند یعنی بیمار به دلیل اینکه دفع درستی نمی تواند انجام دهد مبتلا به شقاق می شود درمان این دسته از بیماران درمان شقاق نیست، درمان آن اختلال دفعی است که باید به طریق جراحی شقاق یا استفاده از فیزیوتراپی مشکل دفع بیمار را اصلاح کرد تا شقاقش برطرف شود.
عوامل خطر شقاق مقعد
عوامل خطر شقاق مقعدی (شقاق مقعدی) به شرح زیر است:
- یبوست: باعث دفع مدفوع سفت می شود که ممکن است منجر به پارگی مقعد شود.
- اسهال: پوست مقعد بسیار حساس است، بنابراین اسهال می تواند با ترک خوردن یا پارگی پوست باعث ایجاد شقاق شود.
- بیماری های التهابی روده (کولیت اولسراتیو و بیماری کرون): بیماری های پری مقعدی (شکاف، شقاق) از عوارض شایع بیماری های التهابی به دلیل شرایط شدید علامتی مانند یبوست و اسهال مداوم هستند.
- بیماری های مقاربت HIV، سیفلیس و غیره: عفونت های مقاربتی باعث ایجاد زخم، ضایعات و خونریزی در نواحی مقعدی می شود که احتمالاً منجر به شقاق می شود.
- سرطان مقعد: معمولاً علائم سرطان مقعد مانند شقاق هایی است که باعث ایجاد توده، درد و خونریزی می شود، بنابراین افراد مبتلا به سرطان کولون یا مقعد ممکن است دچار شقاق شوند، اما افرادی که دارای شقاق هستند به سرطان مقعد مبتلا نمی شوند.
- سل (TB): سل یکی از بیماری های التهابی در ناحیه آنورکتال است. ممکن است علائمی مانند خارش، خونریزی و ترشح ایجاد کند که به نوبه خود باعث ایجاد شقاق مقعدی یا فیستول می شود.
- مقاربت مقعدی: مقاربت مقعدی یا قرار دادن هر گونه اجسام در مقعد ممکن است به دلیل افزایش فشار در نزدیکی اسفنکتر مقعد منجر به پارگی یا ترک در مقعد شود.
- بارداری: زنان باردار ممکن است به دلیل تغییرات هورمونی و فشار جنین دچار یبوست شوند.
- زایمان: به دلیل انقباضات شدید و فشار در حین زایمان، زنان ممکن است دچار شقاق مقعدی شوند.
بیشتر بخوانید: درمان سرطان روده
عوارض شقاق مقعد
عوارض شقاق مقعدی عبارتند از:
- عفونت: شقاق مزمن ممکن است منجر به تشکیل آبسه شود.
- خونریزی: شقاق مقعدی درد دارد و ممکن است باعث خونریزی در هنگام دفع مدفوع شود.
- درد: قرار گرفتن عضله اسفنکتر خارجی در زیر پارگی منجر به اسپاسم و درد می شود.
- بی اختیاری: در بیماران مبتلا به شقاق مزمن مقعد، عملکرد اسفنکتر داخلی به دلیل هیپرتونی تغییر می کند و ممکن است باعث درجات جزئی بی اختیاری شود.
- تشکیل فیستول: در شرایط شدید، فیستول ممکن است از شقاق مزمن مقعد ایجاد شود.
- تنگی مقعد: در شرایط شقاق مقعد، ممکن است در برخی شرایط هیپرتروفی ایجاد شود و منجر به تشکیل پولیپ فیبری شود. این می تواند منجر به تنگی مقعد و از دست دادن انطباق شود.
کلام آخر
شما می توانید برای درمان شقاق مقعدی به دکتر سامان ستوده نیا مراجعه کنید و برای همیشه از شر عوارض این بیماری رهایی یابید.
