امروزه با گسترش تکنولوژی، دیگر لازم نیست برای تهیه نیاز های اصلی تحرک چندانی داشته باشیم. ایجاد شغل های مختلف و روند رو به تند زندگی باعث شده همه به نوعی دچار زمان زدگی شوند و به دنبال سهولت و راحتی در کارهایشان باشند. ارائه روش های جدید برای آسان تر شدن در کارها شاید بهترین دستاورد بشر در حال حاضر باشد اما گاهی استفاده نادرست از تکنولوژی باعث بروز مشکلاتی می شود که لازم به کسب اطلاعات بیشتر است . جالب است بدانید یبوست جزو آن دسته از بیماری هایی است که پیشرفت تکنولوژی احتمال ابتلا به آن را افزایش داده است. در این مقاله به توضیح بیشتر این بیماری و علت ایجاد آن می پردازیم.
یبوست از علائم تا درمان
یبوست شایع ترین شکایت از هضم غذاست که سبب 2.5 میلیون ملاقات با پزشک به طور سالانه در ایالت متحده می شود ، حدود یک سوم افراد با یبوست به دنبال سرویس های سلامتی می روند . کلمه ی یبوست معانی مختلفی دارد که عبارتنداز : حرکات روده ای سخت و یا کم ، دفع با دفعات کم ، زور آوردن یا احساس دفع ناکامل . در ادامه به توضیح بیشتر این مشکل می پردازیم .
یبوست چیست ؟
یبوست یک بیماری شایع گواشی، در دفع مدفوع است. یبوست در بزرگسالان اگر به موقع درمان نشود عواقب خطرناکی به دنبال دارد ، این مشکل به ظاهر ساده می تواند به یک بیماری خطرناک تبدیل شود و زندگی عادی فرد را با اختلال روبرو کند. هر اتفاق جدید که در سیستم گوارش بدن انسان رخ دهد، می تواند مهم باشد . به طور مثال حتی اگر فردی طی سالیان سال دچار یبوست بوده و اکنون بدن به صورت نرمال دفع را انجام می دهد، یک یافته جدید محسوب می شود. چون روند قبلی سیستم بدن را نقض کرده است، می تواند مهم باشد و نیاز به پیگیری فرد دارد. یبوست عارضه ای است که شاید هر فردی در طول زندگی خود، حداقل یکبار به آن مبتلا شود. راه های درمان و پیشگیری از این بیماری در ابتدای راه بسیار سهل و آسان است که در ادامه توضیح داده خواهد شد. یبوست در سیستم گوارش افراد رخ می دهد به صورتی که در هنگام حرکت مواد غذایی، کولون ها مقدار آب زیادی از آن را به خود جذب می کنند و این سبب خشک شدن مواد غذایی و حرکت آهسته آن می شود.
سبب شناسی ، همه گیر شناسی و عوامل خطر
- دفع موفق بستگی به حرکت طبیعی روده ، عملکرد رکتوم و هماهنگی عضلات کف لگن دارد .
- حرکت طبیعی روده بزرگ بستگی به عملکرد کامل سیستم عصبی اتونوم ، سیستم اعصاب روده ای و عضلات صاف کولون دارد .
- رفلکس پریستالتیک شامل انقباض و شل شدن هماهنگ عضلات صاف روده می باشد ، اتساع مجرا ،آزاد شدن 5-HT را از سلول های انتروکرومافینی تحریک می کند و شبکه میانتریک را فعال می کند در نتیجه نرون های حرکتی تحریکی در قسمت بالا و نورونهای حرکتی مهاری در بخش پایین یعنی بخش شل شده انتقال می یابد .
- یبوست به صورت عبور طبیعی ، عبور کند یا دفع مختل طبقه بندی می شود.
- یبوست با عبور طبیعی شایع ترین فرم است . مدفوع با یک سرعت طبیعی از روده بزرگ عبور می کند و توالی دفع مدفوع طبیعی است اما بیماران اعتقاد دارند که یبوست دارند .
- یبوست با عبور کند ، تاخیر در عبور از روده باریک است که با سرعت عبور نشانگرهای مواد حاجب اندازه گیری می شوند که ممکن است همراه با اختلال در غلظت سروتونین باشد .
- دفع مختل ناشی از ناتوانی در تخلیه موثر رکتوم است که به علت ناتوانی در هماهنگی عضلات شکمی راست روده ای – مقعدی وکف لگن می باشد.
علائم یبوست
این بیماری دارای علائم و نشانه هایست که در صورت مشاهده این نشانه ها شما به یبوست مبتلا هستید:
- یکی از این علائم، دفع ناقص است. اگر شما بعداز دفع همچنان احساس ناراحتی از دفع داشته باشید دفع شما به صورت ناقص اتفاق افتاده است.
- روزها طول می کشد تا دفع داشته باشید. اگر با گذشت روزها، شما هنوز غذای خورده شده ی خود را دفع نکرده اید شما به این عارضه مبتلا هستید.
- عمل دفع شما با فشار و به سختی اتفاق می افتد. یا هر بار مراجعه به سرویس بهداشتی دفع شما با فشار و یا حتی با کمک دست اتفاق می افتد.
یبوست به شکل های مختلف خود را نشان می دهد. از جمله گرفتگی معده ، احساس تهوع ، نداشتن اشتهای کافی که در موارد زیر می توان دسته بندی کرد.
- بیماران ممکن است از دفع نامنظم ، زور زدن ، تخلیه ناکامل یا بسته شدن مقعد ، مدفوع کم / سفت یا نیاز به دستکاری با انگشت شکایت داشته باشند.
- بیماران با دفع مختل ممکن است انگشت در مقعد کردن ، فشار به میاندوراه ، ناتوانی در تخلیه تنقیه و استفاده از فشار به جدار خلفی واژن برای بهبود تخلیه راست روده را گزارش کنند .
- بیماران ممکن است از درد شکم ، نفخ و تهوع هم شکایت داشته باشند.
علت یبوست در بزرگسالان
عوامل بسیاری در ابتلا به این بیماری موثرند که در آن می توان به کم تحرکی و حرکت کند مدفوع در روده بزرگ که موجب می شود فرد روزها عمل دفع نداشته باشد، اشاره کرد. رژیم غذایی نامناسب، مصرف یکسری داروهای خاص. اختلال عملکرد دیافگرام لگنی؛ این اختلال به دلیل پیری یا زایمان ممکن است رخ دهد و موجب یبوست گردد. بیماری های بدخیم ، تومورها، چسبندگی در عمل های قبلی، ضایعات انسدادی که در روده ها ایجاد می شوند و یا از خارج روده به آن فشار وارد می کند و مانع حرکت طبیعی مواد مدفوع می شوند از جمله عامل های شایع یبوست هستند . دریافت ناکافی مایعات یاکالری ، کاهش حرکت یا عدم فعالیت ، دیابت ، بیماری های نورولوژیک و داروها یکی دیگر از علل یبوست در بزرگسالان است.
یبوست به دلایل مختلفی به وجود می آید یکی از علت های آن خشکی مزاج است علت دیگر عدم ترشح صفرا به داخل روده است چرا که اگر صفرا به داخل روده به درستی ترشح نشود حالت صابونی ایجاد نمی شود. زمانی صفرا به درستی ترشح نمی شود که جداره مجاری صفرا رسوب گرفته باشد در نتیجه صفرا به خوبی ترشح نمی شود همچنین افرادی که در طول روز مایعات کم مصرف می کنند و غذاهای فیبر دار در وعده های غذاییشان نیست بیشتر دچار این مشکل می شوند کمبود مصرف فیبر و مایعات باعث ایجاد می شود حجم دفع مدفوع در شخص کمتر اتفاق بیافتد و چون حجم دفع در این افراد کم می شود جداره روده کمتر تحریک شده و حرکات خود را نمی توان به درستی انجام دهد و به همین دلیل مدت ماندگاری مواد دفعی در روده ها طولانی می شود.
عوارض یبوست
از عوارض و عواقب یبوست می توان به بیماری های ناحیه مقعدی مانند شقاق، بیماری های هموروئید، آبسه ها، فیستوله ها، بیرون زدگی ها و یا همان پرولاکس را نام برد.
خود بیماری یبوست به دلیل اینکه باعث می شود مواد بیماری زا درون روده در تماس طولانی تری با مخاط روده قرار بگیرند، می تواند از این جهت نیز عامل ایجاد خطر باشد.
تشخیص های افتراقی
- اختلالات دفعی
- سندرم روده تحریک پذیر
- حاملگی
- انسداد روده
- علل متابولیک / غددی
- میوپاتیک
- نوروژنیک
ارزیابی تشخیص
- شرح حال و معاینه بالینی مفصل شامل شرح حال کامل دارویی (نسخه ها و داروهای آزاد)، معاینه نورولوژیک و معاینه راست روده.
- مطالعات آزمایشگاهی عبارتند از :شمارش کامل سلول های خون ، تست هورمون محرک تیروئید، کلسیم سرم و گلوکز
- دیدن کولون برای دربیماری های ساختمانی مثل سرطان کولون ، تنگی کولون.در بیماران با تغییرات اخیر در اجابت مزاج ، کم خونی فقر آهن ، خون در مدفوع یا سایر علائم هشدار دهنده مثل کاهش وزن لازم است.
- بیماران مسن تر از 50 سال با یبوست باید یک کولونوسکوپی برای غربالگری از نظر سرطان کولورکتال انجام دهند.
- مطالعات عبور از روده توسط نشانگر های حاجب برای ارزیابی وضعیت عبور از روده بزرگ مفید است.
- گرافی از نحوه دفع برای ارزیابی اختلالات دفع مفید است، باریم غلیظ به داخل رکتوم وارد می شود و بیمار سپس کوشش به تخلیه باریم زیر فلوئوروسکوپی می کند.
درمان یبوست
درمان به معنای درمان علل زمینه ای است و بخصوص در سن های بالاتر، افرادی که سابقه بیماری بدخیم خانوادگی دارند باید حتما بررسی انجام شود تا علت ایجاد یبوست، مسئله خطرناک و نگران کننده ای نباشد. اگر شما نشانه و علائم این بیماری را دارید باید بدانید تغییرات ساده در رژیم غذایی و سبک زندگی می تواند برای درمان این عارضه مفید باشد. برای درمان این بیماری، داروهایی وجود دارد که به دفع کمک می کنند اما بهتر است بدون تجویز از مصرف دارو خودداری نمایید. در نتیجه اگر درمان را طبقه بندی کنیم به دو دسته تقسیم بندی می شود:
درمان خانگی یبوست
تغییر در رژیم غذایی برای درمان این بیماری، بسیار موثراست. مصرف سبزی های فیبردار، ورزش منظم، ماساژ شکم و روزی 6-8 لیوان آب، نقش مهمی در درمان این بیماری دارد باید در طول درمان خود، از مصرف غذاهای چرب، فست فود ها و برنج اجتناب کنید. در این مقاله چند نمونه از این مواد غذایی موثر را به اختصار توضیح می دهیم:
روغن زیتون خالص: روغن زیتون خالص چیزی فراتر از یک چربی ساده است. مصرف این ماده خوراکی موجب می شود یبوست شما ازبین برود. مصرف این ماده غذایی ارزشمند را در رژیم غذایی خود قرار دهید.
آلو : یکی از قدیمی ترین راههای درمان یبوست مصرف الوست. این میوه، حاوی مقادیر فراوانی فیبر است و به صورت یک ملین عمل میکند.
کشمش خیس خورده: کشمش حاوی مقادیر فراوانی فیبر است. بدن انسان قادر به هضم فیبر نیست، استفاده از کشمش موجب می شود بر حجم مدفوع افزوده شود و به روده فشار اورده تا دفع صورت گیرد.
تخم رازیانه: تخم رازیانه در درمان بیماری های گوارشی نظیر نفخ، سوءهاضمه، سندرم روده تحریک پذیر و یبوست موثر است.
انجیر: انجیر این میوه خوشمزه سرشار از فیبر است و مانند یک ملین عمل می کند با اضافه کردن انجیر به رژیم غذایی خود از یبوست رها شوید.
روغن کرچک: ملین محرکی است که به تحریک روده کوچک و بزرگ و بهبود وضعیت اجابت مزاج کمک می کند .
اسفناج: اسفناج برای سلامت و عملکرد روده ها بسیار مناسب است. اسفناج خام، سرشار از مواد غذایی مفیدی است که می تواند سراسر مجاری گوارشی شما را پاکسازی، ترمیم و بازیابی کند.
کنجد : دانه کنجد سرشار از فیبر غذیی است . فیبر موجود در مواد غذایی به دفع هر چه بهتر کمک شایانی می کند.
آب: آب، این مایع حیات، به درمان و پیشگیری بسیاری از بیماری ها کمک می کند. برای پیشگیری و حتی درمان یبوست، روزانه مقادیر فراوانی آب بنوشید. 8-12 لیوان آب در روز، منجر به درمان قطعی این عارضه می شود.
مصرف دارو برای درمان یبوست
اگر پس از تجربه درمان به روش خانگی و تصحیح رژیم غذایی روزانه خود، هم چنان از یبوست رنج می برید، به پزشک متخصص کولورکتال مراجعه نمایید و درمان دارویی خود را آغاز کنید. عمدتا یبوست در حد ابتدایی بدون به خطر انداختن سلامتی درمان می شود با تغییر رفتار های فرد و افزایش مصرف فیبر و یا نوشیدن زیاد آب و یا افزایش فعالیت های فیزیکی می توان به زندگی عادی بازگشت و در موارد لزوم می توان از بهترین دکتر برای درمان یبوست کمک گرفت و از روش هایی مانند مصرف دارو ها ، نرم کننده مدفوع ، روان کننده ها و یا مکمل های فیبر استفاده کرد . در موارد معدود نیاز به جراحی و دخالت های تهاجمی می باشد تا بتوان نتیجه مطلوب را دریافت نمود .
درمان فوری یبوست
یبوست مشکلی است که ممکن است در بعضی از افراد به آن دچار شوند اما عده ای هستند با خوردن هر نوع خوراکی درگیر یبوست می شوند.
نتیجه گیری
همانطور که بیان شد یبوست جزو بیماری هایی است که در همه سنین اتفاق می افتد و شاید در ابتدا ساده تصور شود، اما اگر به موقع و در زمان طلایی خود درمان نگردد می تواند باعث ایجاد آسیب های جدی به روده شود. ممکن است خبرهای جراحی روده و یا از دست دادن بخشی از آن را شنیده باشید که زندگی افراد را با مشکلاتی مواجه می کند. به همین خاطر به منظور پیشگیری از وخیم شدن بیماری، بدون اتلاف وقت به فکر درمان باشید.
