اسپاسم روده چیست؟

اسپاسم روده بزرگ یک انقباض خود به خود و ناگهانی عضلات روده بزرگ است که اغلب با سندرم روده تحریک پذیر همراه است. این اسپاسم ها می توانند نشانه یا نشانه ای از این بیماری باشند. در واقع، اسپاسم روده بزرگ به قدری با IBS رایج است که این اختلال روده گاهی اوقات به نام «کولون اسپاستیک» نیز شناخته می شود. با این حال، همه افراد مبتلا به IBS افزایش تحرک یا حرکات روده را تجربه نمی کنند، بنابراین این اصطلاح برای هر فرد مبتلا به IBS صدق نمی کند. علاوه بر IBS، اسپاسم روده بزرگ می تواند در نتیجه شرایط یا مسائل بهداشتی باشد. در طول اسپاسم روده بزرگ، عضلات پوشاننده روده بزرگ منقبض می شوند که به طور معمول دردناک هم هستند.

علت اسپاسم روده

هیچ کس به طور قطع نمی داند که چرا برخی از افراد به IBS مبتلا می شوند. با این حال، برخی شواهد نشان می دهد که به دلایلی خاص احتمال ابتلا به اسپاسم روده افزایش می یابد. برخی از مشکلات شناسایی شده به عنوان علل یا محرک های احتمالی به شرح زیر است:

✳️ ارتباط مغز و روده

نقش سیستم عصبی، از جمله تغییرات در سطوح انتقال دهنده های عصبی و هورمون ها، بر عملکرد سیستم گوارشی و سرعت حرکت غذا در دستگاه گوارش تأثیر بگذارد.

✳️ حساسیت احشایی

یک پاسخ درد قوی تر از حد معمول می تواند منجر به اسپاسم روده شود.

✳️ باکتری های روده

ممکن است بین باکتری های “دوست” و “غیر دوستانه” در روده عدم تعادل وجود داشته باشد.

ا✳️ لتهاب

التهاب قابل مشاهده ای در IBS وجود ندارد، اما ممکن است التهابی وجود داشته باشد که قابل مشاهده نباشد.

✳️ حساسیت‌های غذایی

علائم توسط غذاها یا گروه‌های غذایی خاص ایجاد می‌شود که به بهبود یا بدتر شدن التهاب کمک می‌کند.

آیا می‌دانید مکانیزم فعالیت‌های روده به چه شکل است؟

فعالیت‌های روده بخش مهمی از فرآیند گوارش هستند که شامل هضم غذا، جذب مواد مغذی و دفع مواد زائد می‌شوند. این فعالیت‌ها عمدتاً به‌وسیله حرکاتی به نام “پریستالسیس” یا حرکات دودی انجام می‌شوند؛ انقباضات منظم و موجی شکل در دیواره عضلانی روده که باعث پیش‌بردن محتویات روده به سمت جلو می‌شود. روده کوچک وظیفه اصلی هضم و جذب را دارد، در حالی که روده بزرگ بیشتر در جذب آب و املاح و شکل‌دهی به مدفوع نقش دارد.

کنترل فعالیت‌های روده‌ای به‌وسیله سیستم عصبی روده‌ای انجام می‌شود که گاهی به آن “مغز دوم” نیز می‌گویند. این سیستم قادر است به‌طور مستقل از مغز، حرکات و ترشحات روده را تنظیم کند، هرچند با سیستم عصبی مرکزی نیز ارتباط دارد. علاوه بر آن، عوامل مختلفی مانند تغذیه، استرس، هورمون‌ها و سلامت فلور میکروبی روده نیز بر عملکرد روده‌ها تأثیر مستقیم دارند. دقت داشته باشید که اختلال در این مکانیزم‌ها می‌تواند منجر به مشکلاتی مانند یبوست، اسهال، نفخ یا سندروم روده تحریک‌پذیر شود.

علائم اسپاسم روده

علائم اسپاسم روده در افراد می‌تواند به شکل‌های گوناگونی بروز کند که بسته به محل درگیری روده متفاوت خواهد بود. برخی افراد تنها در قسمتی از شکم یا تمام قسمت شکم دردی را احساس می‌کنند. علائم این اختلال می تواند برای افرادی علاوه بر درد های شکمی با خستگی ، کمردرد و مشکلات ادراری نیز همراه باشد که در ادامه بیشتر در مورد هریک از آن‌ها صحبت خواهیم کرد:

گرفتگی و درد در ناحیه شکم

از شایع‌ترین علائم اسپاسم روده بزرگ می توان به تجربه دردهای ناحیه شکم اشاره کرد که قسمت میانی و تحتانی شکم را در بر می گیرد. درد که به مانند درد چاقو خوردن در شکم است و گاها افراد با تجربه این درد ها برای تسکین درد راه رفتن را انتخاب می کنند و برخی به علت شدید شدن درد، بی حرکتی را ترجیح می دهند.

نفخ و ورم شکم

نفخ و احساس بزرگ شدن شکم پس از گذشت دقایقی بعد از احساس درد نمایان می شود. احساس پیچیدن باد در شکم موجب خارج شدن گاز معده خواهد شد که به سختی صورت می گیرد و بیماران حس می کنند به محض خروج این گاز ها آرام خواهد شد. در نتیجه پیچش باد در شکم و حالت خارج شدن باد از گلو از جمله حالات قالب این اختلال است.

ابتلا به یبوست و اسهال

عدم فعالیت صحیح روده موجب می شود بیمار یا به اسهال و یا به یبوست مبتلا شود.

اسپاسم روده چگونه تشخیص داده می‌شود؟

تشخیص اسپاسم روده بر پایه بررسی علائم بالینی، سابقه پزشکی بیمار و رد سایر بیماری‌های گوارشی انجام می‌شود. پزشک ابتدا با معاینه فیزیکی و گفت‌وگو درباره علائمی مانند درد شکم، نفخ، تغییر در عادات دفع (یبوست یا اسهال) و احساس ناراحتی بعد از غذا خوردن، به بررسی اولیه می‌پردازد. سپس برای اطمینان از اینکه علائم ناشی از بیماری‌های دیگری مانند بیماری التهابی روده، عدم تحمل غذایی یا عفونت نیستند، آزمایش‌هایی مانند آزمایش خون، مدفوع، سونوگرافی یا کولونوسکوپی درخواست شود.

در بسیاری موارد، اگر نتایج آزمایش‌ها طبیعی باشد و بیمار سابقه طولانی علائم گوارشی بدون علت مشخص داشته باشد، تشخیص اسپاسم روده (که در چارچوب سندروم روده تحریک‌پذیر بررسی می‌شود) مطرح می‌گردد. هیچ آزمایش خاصی برای تأیید قطعی اسپاسم روده وجود ندارد و تشخیص آن بر اساس حذف سایر بیماری‌ها و تطابق علائم با معیارهای تشخیصی مانند معیارهای “رُم” (Rome Criteria) صورت می‌گیرد.

راه های پیشگیری از اسپاسم روده

باتوجه به نشانه های بیماری افراد می توانند از نکات درمانی خاص برای پیشگیری از علائم استفاده کنند. توصیه‌های کلی برای پیشگیری از این بیماری عبارتند از:

• اگر به دنبال تجربه حالات روانی خاص دردهای شکم تان شروع می شود، سعی کنید از استرس و اضطراب خود بکاهید.
• از مکمل های گروه B استفاده کنید.
• از ماست های پروبیوتیک که افزایش دهنده باکتری‌های مفید روده هستند استفاده کنید.
• از مصرف کافئین، الکل و مواد مخدر بپرهیزید.
• می توانید از عرق نعنا و یا قرص های نعنایی برای جلوگیری از نفخ استفاده کنید.
• از برنامه غذایی که شامل فیبر بسیار است استفاده کنید.
• سعی کنید غذا را به سرعت نخورید و از خوردن مقدار زیادی غذا در یک وعده بپرهیزید.

برای دریافت نوبت از دکتر سامان ستوده نیا جراح خوب کولورکتال با شماره 02188776292 و 02186081463 تماس حصل نمایید.

درمان اسپاسم روده

اسپاسم روده ناشی از اختلال در عملکرد طبیعی عضلات روده و ارتباطات عصبی آن است و می‌تواند باعث درد، نفخ، یبوست یا اسهال شود. درمان این مشکل نیازمند رویکردی ترکیبی است که شامل اصلاح سبک زندگی، تغذیه و در صورت نیاز، دارودرمانی می‌باشد.

رعایت رژیم غذایی

یکی از مهم‌ترین اقدامات برای کنترل اسپاسم روده، اصلاح تغذیه است. حذف غذاهای محرک مانند کافئین، غذاهای چرب، ادویه‌جات، شیرینی‌جات و نوشابه‌های گازدار می‌تواند شدت علائم را کاهش دهد. همچنین افزایش مصرف فیبر از طریق میوه‌ها، سبزیجات و غلات کامل به تنظیم حرکات روده کمک می‌کند. رعایت وعده‌های غذایی منظم و پرهیز از پرخوری نیز در کنترل علائم مؤثر است.

مدیریت استرس

استرس و اضطراب نقش زیادی در تحریک اسپاسم روده دارند. استفاده از تکنیک‌هایی مانند مدیتیشن، تمرین‌های تنفسی، یوگا و آرام‌سازی ذهن می‌تواند به کاهش شدت حملات کمک کند. در برخی موارد، روان‌درمانی مانند رفتاردرمانی شناختی (CBT) نیز مؤثر واقع می‌شود. آرامش روانی تأثیر مستقیمی بر عملکرد روده دارد.

دارودرمانی

داروهای ضداسپاسم مانند دی‌سیکلومین و هیوسین برای کاهش انقباضات عضلات روده استفاده می‌شوند همچنین در برخی بیماران، داروهای ضدافسردگی سه‌حلقه‌ای یا مهارکننده‌های سروتونین با دوز کم برای کاهش درد و بهبود عملکرد روده تجویز می‌گردند. استفاده از دارو باید حتماً با تجویز پزشک و با توجه به شرایط بیمار انجام شود. گاهی نیز داروهای ضدیبوست یا ضداسهال به‌صورت مکمل مصرف می‌شوند.

فعالیت بدنی منظم

ورزش روزانه مانند پیاده‌روی، شنا یا یوگا به بهبود حرکات روده و کاهش تنش‌های عصبی کمک می‌کند، فعالیت فیزیکی باعث افزایش جریان خون به دستگاه گوارش شده و عملکرد عضلات روده را تقویت می‌کند. همچنین با کاهش استرس، احتمال بروز اسپاسم را کمتر می‌کند حتی ۳۰ دقیقه ورزش سبک در روز می‌تواند بسیار مفید باشد.

پرهیز از پرخوری و وعده‌های سنگین

خوردن وعده‌های غذایی کوچک‌ و سبک‌ در فواصل منظم باعث می‌شود فشار کمتری به دستگاه گوارش وارد می‌کند. پرخوری یا خوردن وعده‌های حجیم باعث تحریک اسپاسم روده و بروز نفخ یا درد شکم خواهد شد پس بهتر است غذا را به‌آرامی بجوید و در محیطی آرام میل کنید.

استفاده از پروبیوتیک‌ها

پروبیوتیک‌ها به تعادل فلور میکروبی روده کمک می‌کنند و می‌توانند باعث کاهش التهاب و بهبود علائم اسپاسم روده شوند. این باکتری‌های مفید در مواد غذایی مانند ماست پروبیوتیک یا به‌صورت مکمل‌های دارویی وجود دارند. مصرف منظم آن‌ها به ویژه در بیماران با سندروم روده تحریک‌پذیر (IBS) نتایج خوبی داشته است البته توجه داشته باشید که مصرف آن‌ها نیز باید با نظر پزشک انجام شود.

در چه مواردی اسپاسم روده تشدید می‌شود؟

اسپاسم روده تحت تأثیر عوامل مختلفی تشدید می‌شود و علائم آزاردهنده‌تری مانند درد شکمی، نفخ، یبوست یا اسهال را ایجاد می‌کند به همین دلیل شناخت این عوامل به بیماران کمک می‌کند تا با دوری از محرک‌ها، شدت علائم را کنترل کنند. در ادامه به مهم‌ترین عوامل تشدیدکننده به شرح زیر است:

• فشارهای روحی و روانی از مهم‌ترین عوامل تحریک و تشدید اسپاسم روده هستند.
• مصرف غذاهای چرب، سرخ‌شده، پرادویه، گازدار و فرآوری‌شده می‌تواند حملات را تشدید کند.
• پرخوری یا خوردن وعده‌های سنگین دستگاه گوارش را تحت فشار قرار می‌دهد و باعث شروع یا شدت گرفتن اسپاسم می‌شود.
• مصرف کافئین و الکل می‌توانند فعالیت عضلات روده را بیش‌ازحد تحریک کنند.
• سبک زندگی کم‌تحرک یا نشستن طولانی‌مدت، عملکرد طبیعی روده را مختل می‌کند.
• تغییرات هورمونی به‌ویژه در خانم‌ها، نوسانات هورمونی در دوران قاعدگی می‌تواند اسپاسم را بدتر کند.
• عدم مصرف کافی فیبر یا آب منجر به یبوست و در نتیجه تشدید اسپاسم می‌شود.
• استفاده نامنظم از داروها به‌خصوص داروهای گوارشی، در صورت قطع ناگهانی یا مصرف نامنظم، ممکن است علائم را بدتر کند.

سوالات متداول اسپاسم روده

در نهایت….

با وجود اینکه اسپاسم روده بیماری خطرناکی نیست، اما می‌تواند کیفیت زندگی را به‌شدت تحت تأثیر قرار دهد. کنترل آن با تغییر سبک زندگی، تغذیه مناسب و مدیریت استرس امکان‌پذیر است. با تشخیص به‌موقع و پیروی از درمان‌های پیشنهادی پزشک، می‌توان علائم را کاهش داد و زندگی آرام‌تری تجربه کرد. آگاهی و مراقبت، کلید مدیریت این اختلال رایج گوارشی است.