شقاق مقعدی یک پارگی یا زخم باز است که در قسمت پایینی کانال مقعد در نزدیکی مقعد و پوشش رکتوم ایجاد می‌شود. این عارضه معمولاً به دلیل التهاب عروق خونی شایع هستند. شقاق مقعدی و بواسیر بیماری های بسیار شایع هستند و هر دوی این بیماری ها منجر به دفع مدفوع سخت می گردد. به ط.ور معمول شقاق مقعدی در نوزادان و افراد میانسال دیده می شود همچنین بروز این بیماری در خانم‌ها بسیار شایع تر از مردان است. در ادامه این نوشتار بیشتر در مورد این بیماری و روش‌های درمان آن صحبت خواهیم کرد.
انواع شقاق مقعدی
شقاق مقعدی بر اساس مدت زمان به دو نوع طبقه بندی می شوند که به شرح زیر است:
شقاق مقعدی حاد
شقاق مقعدی که کمتر از شش هفته طول می کشد، شقاق مقعدی حاد می باشد. شقاق مقعدی حاد با مدیریت ساده و بدون نیاز به روش سنتی به سرعت بهبود می یابند. آنها در عرض شش هفته با علائم خفیف تا متوسط برطرف می شوند.
شقاق مقعدی مزمن
شقاق مقعدی که بیش از شش هفته طول می کشد به شقاق مقعدی مزمن طبقه بندی می شود. علائم شقاق مزمن مقعد به تدریج بدتر می شود. فقط تعداد کمی از بیماران ممکن است بدون مداخله شقاق را بهبود بخشند و اکثر آنها ممکن است بهبود نیابند. اسپاسم مقعدی، درد شدید و خونریزی در هنگام اجابت مزاج علائم معمولی هستند که در شقاق مزمن دیده می شود.
علائم شقاق مقعدی
شقاق مقعدی یک زخم یا ترک کوچک در دیواره مقعد است که به دلیل یبوست یا دفع سخت مدفوع ایجاد می‌شود. این عارضه می‌تواند باعث درد و ناراحتی شدید در هنگام اجابت مزاج شود. از مهم‌تریت علائم این عارضه به شرح زیر است:
- درد شدید و سوزش هنگام دفع مدفوع
- مشاهده خون روشن روی دستمال یا سطح مدفوع
- خارش و تحریک در ناحیه مقعد
- ترک یا زخم قابل مشاهده اطراف مقعد
- احساس اسپاسم یا گرفتگی عضلات مقعد بعد از اجابت مزاج
علت شقاق مقعدی
شقاق مقعدی یکی از مشکلات شایع گوارشی است که به دلیل ایجاد ترک یا زخم در دیواره مقعد به وجود می‌آید. این عارضه بیشتر در اثر فشار و آسیب به بافت‌های ناحیه مقعد رخ می‌دهد که بسیار دردناک نیز است از مهم‌ترین دلایل ایجاد آن به شرح زیر است:
یبوست و دفع مدفوع سخت
یکی از اصلی‌ترین دلایل شقاق، یبوست مزمن است. فشار زیاد هنگام دفع مدفوع سفت می‌تواند باعث ایجاد ترک در دیواره مقعد شود. همچنین یبوست مداوم روند ترمیم زخم را سخت‌تر کرده و باعث تکرار مشکل می‌شود.
اسهال مزمن
اسهال طولانی‌مدت نیز به دلیل تحریک مداوم مقعد و دفع مکرر مدفوع آبکی، می‌تواند باعث التهاب و آسیب به دیواره مقعد شود. این وضعیت موجب حساس شدن بافت‌ها و ایجاد ترک‌های مکرر خواهد شد.
رابطه جنسی مقعدی
رابطه جنسی از طریق مقعد در صورت عدم رعایت نکات ایمنی و بهداشتی می‌تواند به بافت‌های حساس این ناحیه فشار وارد کرده و باعث پارگی و ایجاد شقاق شود.
زایمان طبیعی سخت
در زنان، زایمان‌های دشوار و طولانی می‌تواند باعث کشش بیش از حد و آسیب به عضلات و بافت اطراف مقعد شود. این فشار زمینه‌ساز ایجاد شقاق بعد از زایمان خواهد بود.
بیماری‌های زمینه‌ای
برخی بیماری‌ها مثل بیماری کرون، کولیت اولسروز یا دیگر اختلالات التهابی روده می‌توانند موجب آسیب‌پذیری بافت‌های ناحیه مقعد و افزایش احتمال شقاق شوند.
برای دریافت مشاوره از دکتر ستوده نیا می‌توانید فرم زیر را پر کنید.
تشخیص شقاق مقعدی
تشخیص اغلب بر پایه شرح حال و معاینه بالینی انجام می شود، بررسی‌ها با هدف رد کردن دیگر اختلالات مانند بیماری التهاب روده و سرطان رکتوم انجام می گیرد. از جمله روش‌های تشخیص این بیماری به شرح زیر است:
- معاینه جسمی
- معاینه دیجیتال رکتوم (DRE)
- پروکتوسکوپی (روش پزشکی برای بررسی رکتوم و مقعد)
- آنوسکوپی (روش پزشکی برای بررسی پوشش مقعد)
- سیگموئیدوسکوپی (روش معاینه کولون سیگموئید) و کولونوسکوپی (روش پزشکی برای معاینه کولون)
- سی تی اسکن (توموگرافی کامپیوتری) و اسکن ام آر آی (تصویربرداری رزونانس مغناطیسی) در صورتی که چشم غیرمسلح شقاق را نبیند انجام می شود.
برای دریافت نوبت مشاوره از دکتر سامان ستوده نیا بهترین جراح روده در تهران با شماره 02188776292 تماس بگیرید.
درمان شقاق مقعدی
شقاق مقعدی با درد و سوزش هنگام اجابت مزاج همراه است و درمان آن بسته به شدت و مدت زمان بیماری متفاوت خواهد بود. در بیشتر موارد، درمان از روش‌های ساده خانگی آغاز شده و در صورت مزمن بودن، اقدامات پزشکی یا جراحی نیاز می‌شود. روش‌های درمانی به شرح زیر است:
تغییر در سبک زندگی و رژیم غذایی
مصرف غذاهای پر فیبر مانند میوه، سبزیجات و غلات کامل به نرم شدن مدفوع کمک می‌کند و از یبوست جلوگیری می‌نماید. نوشیدن آب کافی و داشتن فعالیت بدنی منظم نیز نقش مهمی در کاهش فشار هنگام اجابت مزاج دارد.
داروهای موضعی
پمادها و کرم‌های مخصوص مانند پماد نیتروگلیسیرین یا دیلتیازم می‌توانند باعث کاهش اسپاسم عضلات مقعد و بهبود جریان خون در ناحیه شوند. این داروها روند ترمیم ترک را تسریع کرده و درد را کاهش می‌دهند.
روش‌های خانگی
استفاده از حمام آب گرم (سیتز بث) چند بار در روز باعث کاهش درد و آرامش عضلات اطراف مقعد می‌شود. همچنین استفاده از کمپرس گرم یا نرم‌کننده‌های مدفوع می‌تواند به بهبود سریع‌تر کمک کند.
تزریق بوتاکس
در مواردی که درمان دارویی مؤثر نباشد، پزشک ممکن است تزریق بوتاکس در عضله مقعد را توصیه کند. این روش باعث کاهش انقباض عضلات و ایجاد فرصت برای ترمیم زخم می‌شود.
جراحی (اسفنکتروتومی)
در شقاق‌های مزمن یا مقاوم به درمان‌های دیگر، جراحی توصیه می‌شود. در این روش بخشی از عضله اسفنکتر داخلی مقعد برش داده می‌شود تا فشار کاهش یابد و امکان ترمیم زخم فراهم شود.
درمان شقاق با لیزر
عوامل خطر شقاق مقعد
شقاق مقعدی یکی از مشکلات شایع دستگاه گوارش است که می‌تواند در اثر عوامل مختلف ایجاد شود. برخی شرایط خاص احتمال بروز آن را افزایش می‌دهند و باعث می‌شوند فرد بیشتر در معرض ابتلا قرار گیرد. عوامل خطر شقاق مقعدی به شرح زیر است:
- یبوست باعث دفع مدفوع سفت می‌شود و فشار بیش از حد هنگام اجابت مزاج می‌تواند منجر به ترک و پارگی در مقعد شود.
- اسهال مداوم به دلیل تحریک پوست حساس مقعد می‌تواند باعث ایجاد ترک و زخم در این ناحیه شود.
- بیماری‌های التهابی روده مانند کولیت اولسراتیو و کرون به دلیل اسهال یا یبوست مکرر زمینه‌ساز شقاق مقعدی هستند.
- بیماری‌های مقاربتی مانند اچ آی وی و سیفلیس باعث زخم، ضایعه و خونریزی در ناحیه مقعد می‌شوند و احتمال بروز شقاق را افزایش می‌دهند.
- سرطان مقعد با علائمی شبیه شقاق از جمله درد، خونریزی و ایجاد توده همراه است و افراد مبتلا به آن ممکن است دچار شقاق شوند.
- سل مقعدی می‌تواند باعث خارش، ترشح و خونریزی شود و در ادامه زمینه ایجاد شقاق یا فیستول را فراهم کند.
- مقاربت مقعدی یا ورود اجسام خارجی به این ناحیه فشار زیادی به عضلات وارد می‌کند و ممکن است منجر به پارگی یا ترک شود.
- بارداری به دلیل تغییرات هورمونی و فشار ناشی از جنین می‌تواند باعث یبوست و در نتیجه شقاق مقعدی شود.
- زایمان طبیعی به علت انقباضات شدید و فشار زیاد هنگام تولد نوزاد ممکن است باعث بروز شقاق در زنان شود.
عوارض شقاق مقعد
شقاق مقعدی اگر به موقع درمان نشود می‌تواند از یک مشکل ساده به عارضه‌های جدی‌تری تبدیل شود. این عارضه‌ها در اثر ماندگاری ترک یا زخم و التهاب مداوم در ناحیه مقعد ایجاد می‌شوند و روند بهبود را دشوارتر می‌کنند. از مهم‌ترین عوارض ان به شرح زیر است:
- خونریزی مکرر در هنگام اجابت مزاج که ممکن است باعث کم‌خونی و ضعف عمومی بدن شود.
- درد مزمن و شدید در ناحیه مقعد که زندگی روزمره و کیفیت خواب بیمار را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
- ایجاد زخم مزمن که به سختی بهبود پیدا می‌کند و نیاز به درمان‌های تخصصی دارد.
- عفونت در ناحیه ترک مقعدی که می‌تواند باعث التهاب، ترشح چرکی و حتی تشکیل آبسه شود.
- اسپاسم یا گرفتگی شدید عضلات اطراف مقعد که روند بهبود زخم را کند می‌کند.
- ایجاد فیستول مقعدی در موارد پیشرفته که نیاز به درمان جراحی پیدا می‌کند.
در نهایت…
شقاق مقعدی اگرچه در ابتدا تنها یک ترک کوچک به نظر می‌رسد، اما در صورت بی‌توجهی می‌تواند مشکلات جدی‌تری مانند درد مزمن، عفونت یا حتی نیاز به جراحی به همراه داشته باشد. شناخت علل، عوامل خطر و نشانه‌ها، کلید اصلی پیشگیری و درمان به موقع این عارضه است. رعایت رژیم غذایی سالم، جلوگیری از یبوست و مراجعه به پزشک در صورت بروز علائم، بهترین راهکار برای کنترل و جلوگیری از پیشرفت شقاق مقعدی محسوب می‌شود.
سلام خسته نباشید ببخشید آقای دکتر یک سوال داشتم بعضی وقت ها قبل مدفوع ترشحات خونی دارم و پماد هموروئید استفاده کردم خوب شدم باز بعد از چند ماه خون دیدم و هنگام مدفوع درد دارم و خون من با سوزش و درد همراه است ممنون میشم راهنمایی کنید؟
سلام احتمالاً شما مبتلا به شقاق مقعد هستین و باید به جراح مراجعه کنید که در شروع کار درمان دارویی است و اگر جواب ندهد نیاز به عمل پیدا می کنید ضمناً خیلی مهمه که اسهال و یوبوستتون کنترل بشه یعنی مدفوع باید خمیری مانند دفع شود.
سلام اقای وکتر وقت بخیر،من از حدودسال90یبوست مزمن داشتم و سال91دچارهموریید گرید4شدم وگفتن باید جراحی کنم ولی من عمل نکردم و لگن اب گرم ملین ها ومصرف مایعات زیاد و…درمان شدم ،ولی یبوست مزمن رو همچنان دارم و اخیرا مجددا خونریزی بدون بیرون زدگی خارش و سوزش دارم وپوست ناحیه انوس ملتهب شده و حالت پوسته های سفید هم داره و که حالت تا ناحیه پوست ساکروم هم کشیده شده و البته پوستم بشدت نازک شده و شیارهای زخم هم دیده میشه، البته من مشکلات گوارشی مث زخم معده و عثنی عشر ناشی از اچ پیلوری هم دارم،میخستم بدونم که ایا مجدد همورید من عود کرده و مشکلات گوارشی من در ایجاد هموروئیدم یا همین حالاتی که گفتم تاثیر گزاره؟ممنون میشم پاسخگو باشید چراکه من دانشجو هستم و ایام امتحانات تحمل این وضعیت برام سخته
سلام شما نیاز است حتماً ویزیت شوید ولی از حالت هایی که می فرمایید به نظر می رسد بیشتر حالت های التهابی و تحریکی در ناحیه پرینه و اطراف ساکروم و … ایجاد شده است .توصیه ای که می کنم این است که حتماً یبوست خود را کنترل کنید و مصرف مواد محرک و نفاق را محدود کنید .به هر حال هر چه ناحیه کمتر عرق کند و خارش داشته باشد شرایط بهتر است و در آخر می توانم بگویم که حتماً باید ویزیت شوید.