بی‌اختیاری مدفوع به حالتی اطلاق می‌شود که فرد قادر به کنترل دفع مدفوع خود نباشد. این اختلال به دلایل مختلفی از جمله آسیب‌های عصبی، بیماری‌های روده‌ای، ضعف عضلات مقعد، یا مشکلات روانی به وجود آید که البته تأثیر زیادی بر کیفیت زندگی فرد دارد و منجر به اضطراب و افسردگی خواهد شد. درمان این اختلال بسته به علت آن شامل تغییرات رژیمی، دارودرمانی، تمرینات عضلانی یا حتی جراحی می‌باشد.
بی اختیاری مدفوع چه علائمی دارد؟
بی‌اختیاری مدفوع معمولاً با علائم مختلفی همراه است که شدت آن بسته به علت و وضعیت فرد متفاوت است. از جمله مهم ترین علائم شایع این عارضه عبارتند از:
- عدم توانایی در کنترل دفع مدفوع یعنی فرد نمی‌تواند زمان مناسب برای دفع مدفوع را کنترل کند و مدفوع بدون اراده از بدن خارج شود.
- دفع مدفوع در مواقع اضطراب یا استرس که گاهی اوقات، بی‌اختیاری مدفوع فقط در مواقع استرس یا فشار روانی بروز می‌کند.
- فرد بعد از استفاده از توالت احساس کند که مدفوع به طور کامل تخلیه نشده است.
- برخی افراد دچار بی‌اختیاری به گازهای روده‌ای نیز هستند که این موضوع باعث ناراحتی و شرمساری می‌شود.
- وجود لکه‌های مدفوع در لباس‌ها که پس از مدتی از توالت رفتن، لکه‌هایی از مدفوع روی لباس‌هایش باقی می‌ماند.
- بی‌اختیاری مدفوع می‌تواند با درد یا احساس ناراحتی در ناحیه مقعد همراه باشد، به ویژه اگر به دلیل یبوست مزمن یا آسیب‌های عضلات مقعد ایجاد شده باشد.
علت بی اختیاری مدفوع
بی‌اختیاری مدفوع می‌تواند به دلایل مختلفی ایجاد شود که از آن جمله می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- آسیب به اعصاب کنترل‌کننده عملکرد مقعد می‌تواند مانع از کنترل دفع مدفوع شود.
- ضعف در عضلات کف لگن یا عضلات مقعدی به دلیل پیری یا زایمان‌های متعدد می‌تواند باعث بی‌اختیاری شود.
- بیماری‌هایی همچون کولیت، دیابت، یا سندروم روده تحریک‌پذیر می‌توانند به مشکلات در کنترل مدفوع منجر شوند.
- جراحی‌های مقعد یا روده، مانند هموروئید، می‌توانند آسیب به عضلات و اعصاب ناحیه ایجاد کنند.
- استرس، اضطراب یا افسردگی می‌توانند به بی‌اختیاری مدفوع منجر شوند.
- عفونت‌ها یا التهاب‌های روده‌ای می‌توانند کنترل مدفوع را مختل کنند.
- تغییرات هورمونی در دوران یائسگی یا بارداری می‌توانند تأثیرگذار باشند.
نکته: بی‌اختیاری مدفوع بعد از عمل دیسک کمر به علت آسیب یا فشار بر اعصاب نخاعی (مانند اعصاب کنترل‌کننده عضلات مقعد و کف لگن) ایجاد می‌شود. این عارضه به دلیل آسیب به اعصاب نخاعی یا ریشه‌های عصبی، ضعف عضلات کف لگن، سندرم دم اسب، التهاب یا عفونت ایجاد می‌شود.
بیشتر بخوانید: درمان هموروئید
بی اختیاری مدفوع در کودکان
بی‌اختیاری مدفوع در کودکان به حالتی اطلاق می‌شود که کودک قادر به کنترل دفع مدفوع خود نباشد. این مشکل به دلایل مختلفی ایجاد شود که از آن جمله می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- یکی از علل شایع بی‌اختیاری مدفوع در کودکان، یبوست مزمن است که باعث تجمع مدفوع در روده‌ها می‌شود و کودک قادر به دفع آن به‌موقع نخواهد بود.
- مشکلات عصبی مانند آسیب به سیستم عصبی مرکزی یا مشکلات در اعصاب کنترل‌کننده مقعد می‌توانند باعث بی‌اختیاری مدفوع در کودکان شوند.
- اضطراب، استرس یا تجربه‌های منفی مانند ترس از استفاده از توالت می‌تواند به بی‌اختیاری مدفوع منجر شود.
- در برخی موارد، مشکلات ساختاری مانند اختلالات در عضلات مقعد یا نقص‌های آناتومیکی ممکن است باعث این مشکل شوند.
- برخی از کودکان به دلیل نداشتن آموزش مناسب در مورد استفاده از توالت یا اهمال در استفاده از آن، دچار بی‌اختیاری شوند.
تشخیص بی‌اختیاری مدفوع
تشخیص بی‌اختیاری مدفوع معمولاً با بررسی تاریخچه پزشکی بیمار و انجام آزمایش‌های مختلف صورت می‌گیرد. مراحل تشخیص شامل موارد زیر است:
- پزشک ابتدا سوابق پزشکی بیمار را بررسی کرده و از علائم، مدت زمان بروز مشکل و شرایط مرتبط سوال می‌کند.
- پزشک لازم است تا معاینه فیزیکی انجام دهد تا وضعیت عضلات مقعد و مقعد داخلی را ارزیابی کند.
- انجام آزمایش فشار مقعد که برای اندازه‌گیری فشار عضلات مقعد و ارزیابی عملکرد اعصاب و عضلات کف لگن استفاده می‌شود.
- انجام سیگموئیدوسکوپی یا کولونوسکوپی که از آن برای بررسی بیماری‌های روده‌ای استفاده می‌شود.
- انجام آزمایشات تصویر برداری مانند MRI برای ارزیابی آسیب‌های احتمالی به عضلات یا اعصاب است.
درمان سریع بی اختیاری مدفوع
از آنجایی که بی اختیاری مدفوع دلایل زیادی دارد، پزشکان ما برای یافتن ریشه علائم شما از جمله انجام تست حرکتی (مانومتری آنورکتال) با شما همکاری خواهند کرد. این به تعیین گزینه های درمانی شما کمک می کند. برنامه درمانی عبارتند از:
- تغییر سبک زندگی مانند خوردن فیبر بیشتر
- داروهایی برای کند کردن دفع مدفوع در روده شما
- فیزیوتراپی برای آموزش قوی کردن عضلات روده شما
- نورومدولاسیون ساکرال، که از یک دستگاه قابل کاشت برای “بیدار کردن” اعصابی که با اسفنکترهای مقعد، راست روده و کف لگن در ارتباط هستند استفاده می کند.
- جراحی برای ترمیم یا تعویض اسفنکتر مقعد
نکته: داشتن بی اختیاری مدفوع می تواند به شدت بر سلامت روانی شما تأثیر بگذارد. حتی باعث می‌شود تا احساس انزوا یا خجالت هم داشته باشید. ما تمام تلاش خود را می کنیم تا راه حلی پیدا کنیم که استرس شما را کاهش دهیم.
برای بی اختیاری مدفوع به چه دکتری مراجعه کنیم
برای درمان بی‌اختیاری مدفوع، بهتر است به متخصص گوارش یا متخصص جراحی مقعد و رکتوم مراجعه کنید. این پزشکان قادرند علت مشکل را شناسایی کرده و روش‌های درمانی مناسب از جمله داروها، تمرینات تقویتی عضلات مقعد یا جراحی‌های مورد نیاز را تجویز کنند.
دکتر سامان ستوده‌نیا یکی از پزشکان متخصص در زمینه جراحی مقعد و رکتوم است و در درمان مشکلاتی مانند بی‌اختیاری مدفوع، هموروئید، شقاق مقعد و سایر بیماری‌های روده و مقعد تخصص دارد. ایشان با بهره‌گیری از روش‌های درمانی نوین و تکنیک‌های جراحی پیشرفته، به بیماران کمک می‌کند تا مشکلات خود را به بهترین نحو درمان کنند. مراجعه به یک متخصص با تجربه مانند دکتر ستوده‌نیا می‌تواند در بهبود وضعیت بیماران مبتلا به بی‌اختیاری مدفوع مؤثر باشد. برای دریافت مشاوره از ایشان با شماره های 02188776292 و 02186081463 تماس حاصل نمایید.
در نهایت…
دکتر سامان ستوده نیا از جدیدترین آزمایش ها برای درک دلیل بی اختیاری مدفوع استفاده می کنند. این آزمایشات شامل الکترومیوگرافی مقعدی (EMG) برای بررسی آسیب عصبی (اغلب از زایمان) و آزمایش‌های دیگر است. ایشان در درمان بی اختیاری مدفوع با تکنیک های لاپاراسکوپی و رباتیک برای اصلاح یا جایگزینی اسفنکتر مقعد ماهر هستند. این روش ها می تواند به شما کمک کند تا کنترل مدفوغ خود را دوباره به دست آورید و به روال عادی خود بازگردید.
