سندروم روده تحریک‌پذیر (IBS) یکی از شایع‌ترین اختلالات گوارشی عملکردی است که با علائمی مانند درد شکم، نفخ، اسهال یا یبوست مزمن همراه است. این بیماری اگرچه تهدیدی برای جان فرد نیست، اما می‌تواند کیفیت زندگی بیمار را به‌طور چشمگیری تحت تأثیر قرار دهد. به همین خاطر تشخیص آن به طور معمول بر اساس علائم بالینی خواهد بود در خصوص درمان هم باید گفت که بیشتر بر کنترل علائم و اصلاح سبک زندگی تمرکز دارد.
علائم روده ی تحریک پذیر
سندروم روده تحریک‌پذیر (IBS) با مجموعه‌ای از علائم گوارشی مزمن شناخته می‌شود که بدون آسیب ساختاری یا التهابی خاص در روده‌ها رخ می‌دهند. شدت و نوع علائم در افراد مختلف متفاوت است، اما با استرس و تغذیه نامناسب تشدید می‌شوند. علائم شایع به شرح زیر است:
- به طور معمول در ناحیه پایین شکم درد و ناراحتی احساس می‌شود و پس از دفع مدفوع هم کاهش می‌یابد.
- برخی افراد بیشتر دچار یبوست می‌شوند، برخی دیگر اسهال دارند و بعضی نیز بین این دو حالت نوسان دارند.
- تجمع گاز در روده باعث احساس پری و تورم در شکم می‌شود که می‌تواند آزاردهنده باشد.
- فرد پس از دفع مدفوع احساس می‌کند که روده‌اش به‌طور کامل تخلیه نشده است.
- در برخی موارد، وجود مخاط شفاف یا سفید رنگ در مدفوع مشاهده می‌شود که نشانه‌ای از IBS است.
- فرد ناگهان احساس می‌کند که باید فوراً به دستشویی برود، به‌ویژه در مواردی که نوع IBS همراه با اسهال است.
دلایل روده ی تحریک پذیر
سندروم روده تحریک‌پذیر (IBS) یک اختلال عملکردی گوارشی است که دلایل دقیقی برای آن مشخص نشده، اما عوامل مختلفی در بروز و تشدید آن نقش دارند. در ادامه به مهم‌ترین دلایل این بیماری و نحوه تأثیر آن‌ها بر روده اشاره می‌شود:
استرس و فشارهای روانی
استرس یکی از مهم‌ترین عوامل تشدیدکننده IBS است. ارتباط نزدیکی بین مغز و روده وجود دارد، و اضطراب می‌تواند باعث اختلال در حرکات طبیعی روده شود. افرادی که تحت فشار روانی زیاد هستند، بیشتر مستعد ابتلا به این بیماری هستند به همین دلیل، مدیریت استرس نقش کلیدی در کنترل IBS دارد.
اختلال در حرکات روده
در بیماران IBS، حرکات روده ممکن است سریع‌تر یا کندتر از حد طبیعی باشد. این اختلال باعث بروز علائمی مانند اسهال یا یبوست می‌شود انقباضات غیرطبیعی عضلات دیواره روده نیز می‌توانند موجب درد شکمی شوند. توجه داشته باشید که این وضعیت بدون آسیب ساختاری در روده ایجاد می‌شود.
حساسیت بیش از حد روده
در برخی افراد، روده نسبت به گاز، حرکات یا حتی غذای معمولی حساس‌تر از حالت طبیعی عمل می‌کند. این حساسیت باعث ایجاد درد شکم، نفخ و ناراحتی گوارشی می‌شود. به این وضعیت حساسیت احشایی گفته می‌شود. این عامل در بیشتر بیماران IBS دیده می‌شود.
غییر در ترکیب میکروب‌های روده (میکروبیوتا)
روده انسان دارای میلیاردها باکتری مفید است که نقش مهمی در هضم غذا و سلامت گوارشی دارند. اختلال در تعادل این میکروب‌ها می‌تواند به بروز علائم IBS منجر شود. استفاده زیاد از آنتی‌بیوتیک‌ها، تغذیه نامناسب یا عفونت‌ها این تعادل را به هم بزند. تحقیقات جدید به ارتباط قوی بین میکروبیوتا و IBS اشاره دارند.
عفونت گوارشی قبلی
برخی افراد پس از یک عفونت شدید روده‌ای دچار IBS می‌شوند، که به آن IBS پس از عفونت گفته می‌شود. این نوع IBS پس از اسهال عفونی یا مسمومیت غذایی ظاهر می‌شود. در این حالت، با وجود برطرف شدن عفونت، علائم گوارشی ادامه می‌یابد دقت داشته باشید که علت دقیق این پدیده هنوز به‌طور کامل شناخته نشده است.
سندروم روده تحریک پذیر
جلوگیری ازسندروم روده تحریک پذیر (IBS)
برای جلوگیری از بروز یا تشدید علائم سندروم روده تحریک‌پذیر (IBS)، رعایت برخی نکات ساده در سبک زندگی و تغذیه می‌تواند بسیار مؤثر باشد. راهکارهای جلوگیری از سندروم روده تحریک‌پذیر به شرح زیر است:
- از مصرف غذاهای محرک مانند غذاهای چرب، تند، نوشابه‌های گازدار، قهوه، شیرین‌کننده‌های مصنوعی و الکل خودداری کنید.
- مصرف میوه، سبزیجات، حبوبات و غلات سبوس‌دار به تنظیم حرکات روده کمک می‌کند. البته در برخی بیماران، فیبر زیاد علائم را تشدید خواهد کرد به همین خاطر باید با نظر پزشک تنظیم شود.
- استرس یکی از عوامل اصلی تحریک IBS است به همین خاطر استفاده از تکنیک‌هایی مانند مدیتیشن، یوگا، تنفس عمیق و ورزش‌های منظم می‌تواند بسیار مفید باشد.
- خوردن وعده‌های غذایی در ساعات مشخص و پرهیز از پرخوری یا حذف وعده‌ها به حفظ عملکرد طبیعی دستگاه گوارش کمک می‌کند.
- مصرف مایعات به‌ویژه آب باعث کاهش یبوست و بهبود حرکات روده می‌شود.
- مانند حبوبات، پیاز، سیر، کلم و نوشابه‌های گازدار که می‌توانند نفخ و درد شکم ایجاد کنند.
- فعالیت بدنی باعث بهبود عملکرد گوارشی و کاهش استرس می‌شود.
برای دریافت نوبت مشاوره از دکتر سامان ستوده نیا بهترین جراح روده در تهران با شماره 02188776292 و 02186081463 تماس حاصل نمایید.
درمان IBS
درمان سندروم روده تحریک‌پذیر (IBS) بیشتر بر کاهش علائم و بهبود کیفیت زندگی تمرکز دارد. از مهم‌ترین روش‌های درمانی به شرح زیر است:
✅️ اصلاح رژیم غذایی
یکی از اصلی‌ترین راه‌های درمان IBS، حذف غذاهای محرک مانند لبنیات، غذاهای چرب، کافئین و خوراکی‌های نفاخ است البته انتخاب وعده‌های غذایی سبک و منظم نیز کمک‌کننده خواهد بود اما بهتر است با متخصص تغذیه برای تنظیم برنامه غذایی مشورت شود.
✅️ دارو درمانی
پزشک بسته به نوع غالب IBS (یبوست، اسهال یا ترکیبی)، داروهای خاصی تجویز می‌کند. داروهای ضداسپاسم برای کاهش درد شکم، داروهای ضد اسهال یا ملین‌ها برای تنظیم حرکات روده استفاده می‌شوند. گاهی داروهای ضدافسردگی با دوز کم برای کنترل استرس و درد تجویز می‌شود البته که استفاده از دارو باید تحت نظر پزشک باشد.
✅️ درمان روان‌شناختی (رفتاری)
استرس و اضطراب نقش زیادی در تحریک علائم IBS دارند. روان‌درمانی، مشاوره یا رفتاردرمانی شناختی (CBT) می‌توانند در کاهش علائم بسیار مؤثر باشند. آموزش مدیریت استرس و اصلاح سبک تفکر به بیمار کمک می‌کند تا کنترل بهتری بر بیماری داشته باشد.
✅️ ورزش و فعالیت بدنی
ورزش منظم مانند پیاده‌روی، شنا یا یوگا باعث بهبود حرکات روده و کاهش استرس می‌شود. فعالیت بدنی همچنین در کاهش نفخ و بهبود خواب نقش مهمی دارد. ورزش نه تنها عملکرد گوارش را تقویت می‌کند بلکه سلامت روان را نیز افزایش می‌دهد. توصیه می‌شود حداقل ۳۰ دقیقه در روز فعالیت ملایم انجام شود.
در نهایت…
سندروم روده تحریک‌پذیر (IBS) اگرچه بیماری خطرناکی نیست، اما می‌تواند زندگی روزمره فرد را تحت تأثیر قرار دهد. شناخت علائم، رعایت سبک زندگی سالم، رژیم غذایی مناسب و کنترل استرس نقش مهمی در کاهش شدت و دفعات بروز علائم دارد. با درمان به‌موقع و حمایت پزشکی، بیشتر بیماران می‌توانند زندگی طبیعی و بدون ناراحتی داشته باشند.
