کولونوسکوپی چیست؟

برخی از افراد دچار ناهنجاری ها و مضشکلاتی در روده بزرگ خود می شوند از همین رو برای تشخیص این تغییرات و ناهنجاری‌ها آزمایشاتی صورت می گیرد. یکی از روش های تشخیص کولونوسکوپی نامیده می شود. در این مقاله، به نحوه انجام و کاربردهای کولونوسکوپی می پردازیم. چنانچه قصد انجام کولونوسکوپی را دارید یا می خواهید اطلاعاتی در این زمینه کسب کنید، در ادامه مطلب با ما همراه باشید.

کولونوسکوپی

کولونوسکوپی، روشی برای معاینه و بررسی جداره روده و بیماری‌های مرتبط با آن می باشد. از طریق این روش می توان قسمت‌های داخلی کولون یا همان روده بزرگ را مشاهده کرد. در صورتی که، امکان معاینه فیزیکی برای پزشک وجود نداشته باشد، به کمک این روش می توان به راحتی داخل این ناحیه از بدن را به طور دقیق مشاهده کرد، و عارضه های موجود در آن را شناسایی کرد. کولونوسکوپی می تواند، در تسریع روند درمانی موثر باشد، زیرا در صورت مشاهده و تشخیص سریع می توان درمان را آغاز کرد.

پزشک، با استفاده از کولونوسکوپی می تواند، لایه پوشش دهنده داخلی روده بزرگ (راست روده و کولون) را معاینه کند. در این تکنیک، از لوله باریک و منعطفی به نام کولونوسکوپ برای مشاهده روده بزرگ استفاده می شود و می توان به وسیله آن، تومور و ناحیه های ملتهب یا خونریزی دهنده، وجود زخم، پولیپ روده بزرگ را بررسی کرد. کولونوسکوپی یک روش پزشکی است که به پزشک شما امکان مشاهده داخل کولون و رکتوم را می دهد.

کولونوسکوپی برای تشخیص چه بیماری هایی است

کولونوسکوپی یکی از دقیق‌ترین روش‌های تشخیصی برای بررسی بیماری‌های روده بزرگ (کولون) و راست‌روده است. این روش به پزشک اجازه می‌دهد تا داخل روده را مشاهده کرده و در صورت نیاز نمونه‌برداری یا مداخله درمانی انجام دهد. بیماری‌هایی که با این روش قابل تشیخص است به شرح زیر است:

• شناسایی و برداشت پولیپ‌ها که ممکن است پیش‌سرطانی باشند.
• تشخیص زودهنگام سرطان کولون و رکتوم
• التهاب مزمن در پوشش داخلی روده بزرگ
• بیماری کرون یکی از بیماری‌های التهابی مزمن روده که می‌تواند تمام دستگاه گوارش را درگیر کند.
• بررسی علت وجود خون در مدفوع یا کم‌خونی فقر آهن
• بررسی اختلالات عملکردی مثل یبوست و اسهال مزمن یا ساختاری روده
• زخم یا تنگی روده که ناشی از عفونت، التهاب یا بیماری‌های مزمن است.
• بواسیر داخلی یا خونریزی‌های غیرطبیعی
• بدشکلی‌ها یا ناهنجاری‌های مادرزادی روده

عملکرد کولونوسکوپی

یک دستگاه کولونوسکوپ ابزار مورد استفاده برای انجام کولونوسکوپی است، یک لوله نازک و انعطاف پذیر با یک چراغ و دوربین فیلم برداری که در انتهای آن است داخل رکتوم قرار می گیرد و به دقت از طریق روده بزرگ هدایت می شود. تمام مسیرها به روده کور می رسد. کولونوسکوپی می تواند برای ورود به انتهای روده کوچک مورد استفاده قرار می گیرد. سر جلوی کولونوسکوپ یک دوربین فیلم برداری دارد که تصاویر واقعی را به صفحه کامپیوتر می فرستد. به طوری که پزشک شما بتواند کولون را بررسی کند. سر جلویی همچنین یک چراغ ، یک کانال برای آب رسانی ، یک کانال برای هوادهی و آب و نیز یک کانال ابزاری دارد. کانال آب دهی برای پاشیدن با فشار آب یا هوا به داخل روده بزرگ به منظور حذف بقایای مدفوع استفاده می شود.

قبل از اقدام به انجام کولونوسکوپی، پزشک دارو های آرام بخشی را به صورت سرم به بیمار تزریق می کند تا او بتواند این مرحله را به راحتی و بدون درد پشت سر بگذارد. سپس میزان فشار خون، ضربان قلب و وضعیت تنفسی بیمار چک می شود تا مشکلی ایجاد نشود. بیمار می بایست به سمت چپ بدن خود دراز بکشد تا دسترسی به نواحی مورد نظر راحت باشد، طی انجام کولونوسکوپی، یک وسیله لوله ای باریک و انعطاف پذیر به نام کولونوسکوپ، وارد روده بیمار می گردد تا با دوربینی که در قسمت نوک لوله تعبیه شده است، تصاویر را در یک مانیتور برای جراح کولورکتال به نمایش در آورد و امکان بررسی و ارزیابی دقیق بدن او را برای او فراهم می کند.

📍 نکته: در طی انجام کولونوسکوپی می توان همزمان نمونه برداری یا همان بیوپسی هم انجام داد تا با برداشت نمونه ای از بافت غیر طبیعی و بررسی های پاتولوژیک بیماری تشخیص داده شود.

زمان انجام کولونوسکوپی چقدر است؟

معمولا کولونوسکوپی کمتر از یک ساعت به طول می انجامد. بعد از کولونوسکوپی شما برای استراحت به اتاق ریکاوری منتقل خواهید شد تا زمانی که اثر مسکن های شما کاهش پیدا کند. ممکن است احساس گاز یا گرفتگی عضلانی داشته باشید. اما این احساس موقت می باشد و به سرعت می گذرد.

کولونوسکوپی و سرطان روده بزرگ

سرطان روده بزرگ، یکی از سرطان‌های رایج در دنیا است که با وجود راهکارهای درمانی نوین و پیشرفت در علم پزشکی، تا کنون بسیاری از انسان ها را به کام مرگ کشانده است، کولونوسکوپی، یکی از همان روش های تشخیصی و درمانی نوین است که می تواند این عامل را درمان و ریشه کن کند.

سرطان روده بزرگ، با تشخیص زود هنگام توسط کولونوسکوپی می تواند در طی کوتاه ترین زمان ممکن رفع گردد. زیرا کولونوسکوپی امکان ارائه دقیق ترین مشاهدات و تصاویر را برای متخصص کولورکتال فراهم می کند تا اقدامات درمانی سریعاٌ اعمال شود.

کولونوسکوپی برای چه افرادی مناسب می باشد؟

کولونوسکوپی یکی از روش‌های دقیق و موثر برای بررسی سلامت روده بزرگ (کولون) و راست‌روده است. این روش به پزشکان کمک می‌کند تا ضایعات، پولیپ‌ها، زخم‌ها یا نشانه‌های اولیه سرطان روده را شناسایی کنند. انجام کولونوسکوپی به‌ویژه برای افرادی که در معرض خطر بیماری‌های روده‌ای قرار دارند، اهمیت زیادی دارد.

• افرادی در سنین بالای 50 سال می توانند برای درمان بیماری های روده و یا تشخیص سرطان روده از کولونوسکوپی استفاده کنند.
• افرادی که سابقه خانوادگی بیماری گوارشی یا روده دارند.
• کسانی که با اختلال در حرکت روده ای مانند یبوست یا اسهال مواجه شده اند می توانند برای تشخیص بیماری خود از این طریق اقدام کنند.
• آن هایی که در مدفوع خود، اثراتی از خون را مشاهده می کنند.
• افراد مشکوک به سرطان روده
• کسانی که علائم ابتلا به بیماری های گوارشی و روده را دارند.
• کسانی که به طور ناگهانی با تغییرات و کاهش وزن مواجه شده اند از کاندیدای انجام کولونوسکوپی شمرده می شود.

فواید کولونوسکوپی چیست

از کولونوسکوپی می توان در موارد مختلفی از جمله، غربالگری سرطان کولون و رکتال (سرطان کولورکتال) استفاده کرد. از فواید دیگر کولونوسکوپی می توان به موارد ذیل اشاره کرد:

• بررسی علت اختلال در تست های عکس برداری از کولون
• بررسی علت وجود دردهای شکمی
• بررسی وجود پلیپ های روده ای
• بررسی تغییرات در عادات روده ای مانند اسهال
• بررسی وجود خون در مدفوع

آمادگی‌های قبل از کولونوسکوپی

برای اینکه کولونوسکوپی با دقت و ایمنی بیشتری انجام شود، لازم است روده بزرگ کاملاً تمیز باشد تا پزشک بتواند مخاط روده را به‌خوبی مشاهده کند. رعایت آمادگی‌های قبل از کولونوسکوپی نقش مهمی در افزایش دقت تشخیص و کاهش احتمال نیاز به تکرار این روش دارد.

• قبل از انجام کولونوسکوپی، باید روده ها به طور کامل خالی و تمیز شود، این کار را می توان از طریق نوشیدن آب و مایعات انجام داد تا روده ها راحت تر و سریع تر، تخلیه شوند. اگر باز هم روده ها تمیز نشده باشد می توان از شیاف یا ملین ها استفاده کنید تا فرآیند تخلیه را سریع تر کند.
• بیمار می بایست در روز انجام عمل ناشتا باشد، یعنی از 8-12 ساعت قبل از کولونوسکوپی چیزی میل نکند.
• اگر بیمار داروی خاصی مصرف می کند یا به بیماری خاصی مبتلا می باشد، حتما باید به پزشک اطلاع دهد.
• بیمار برای انجام کولونوسکوپی  باید لباس راحت بپوشد.
• در روز انجام این عمل بهتر است بیمار، فردی را به عنوان همراه در کنار خود داشته باشد تا علاوه بر حمایت فیزیکی، حامی عاطفی او هم باشد.
• مصرف برخی داروها که با کولونوسکوپی تداخل دارند مانند آسپرین، داروهای انسولین، داروهای ارتروز یا مکمل های آهن، داروهای رقیق کننده خون می بایست تحت نظر و طبق تجویز پزشک انجام شود.

ریکاوری بعد از کولونوسکوپی

پس از انجام کولونوسکوپی، بیشتر بیماران به دلیل دریافت داروی آرام‌بخش دچار خواب‌آلودگی، احساس نفخ یا گرفتگی شکم می‌شوند که طبیعی است و معمولاً طی چند ساعت برطرف می‌شود. رعایت توصیه‌های پس از کولونوسکوپی به بهبودی سریع‌تر و پیشگیری از عوارض احتمالی کمک می‌کند.

• به علت آرام بخشی که در طول مراحل استفاده می شود شما به یک عضو خانواده یا یک دوست نزدیک نیاز خواهید داشت تا شما را با ماشین به منزل برساند.
• شما باید بقیه روز را استراحت کنید و هیچ برنامه مهمی را برای 24 ساعت آینده طراحی نکنید.
• قبل از رفتن به خانه پزشک نتایج کولونوسکوپی را با شما به اشتراک می گذارد اگر بیوپسی به آزمایشگاه فرستاده شود ممکن است نتایج چند روز طول بکشد این بستگی به تعداد و اندازه پولیپ یافت شده دارد.
• دکتر زمان کولونوسکوپی بعدیتان را توصیه خواهد کرد. همچنین پزشک دستورالعمل هایی را برای مراقبتهای مورد نیاز در خانه و چگونگی تشخیص عوارضی که در مورد آن ها رخ می دهد ارائه می کند.

عوارض کولونوسکوپی

کولونوسکوپی به طور کلی یک روش امن است و عوارض آن حدود 3 تا 5 درصد است که می تواند شامل پارگی روده باشد و در صورتی که توسط یک متخصص با تجربه اتفاق بیفتد این احتمال بسیار کاهش می یابد و اگر پولیپ برداشته شود یا بیوپسی در طول کولونوسکوپی انجام شود خطر بسیار کمی وجود دارد. شما ممکن است اندک خون در مدفوع خود تا چند روز پس از آن داشته باشید. با این حال اگر درد شدید شکم، تب، سرگیجه یا خونریزی شدید دارید بلافاصله با دکتر خود تماس بگیرید. شما همیشه باید در خصوص هر سوال یا نگرانی درباره کولونوسکوپی، نتایج و پس از آن با پزشک خود گفت و گو کنید، پزشک شما می تواند در این باره به شما کمک کند.

همچنین بیمار باید 1-2 ساعت تحت نظر پزشک و مراقبت های ویژه قرار بگیرد تا تاثیر دارو از بین برود و هوشیاری او به حالت اول بازگردد، ممکن است بعد از انجام کولونوسکوپی کمی درد یا نفخ در شکم احساس شود و بعد از مدت زمان کوتاهی رفع شود. در این دوران حساس، باید فعالیت های جسمانی را به حداقل رساند. پس از برداشتن پولیپ ها، امکان خونریزی از مقعد وجود دارد که جای نگرانی برای بیمار ندارد و طبیعی می باشد. در صورت عدم مشاهده پولیپ و ناهنجاری در بافت کولون، نتیجه منفی خواهد بود و در صورت مشاهده ناهنجاری و پولیپ در کولون، نتیجه کولونوسکوپی مثبت می باشد. بیشتر پولیپ ها، غیر سرطانی هستند، ولی برخی از آن ها می توانند پیش سرطانی باشند.

📍 نکته: با توجه به تعداد و اندازه پولیپ ها، زمان انجام کولونوسکوپی مجدد تعیین خواهد شد. در این موارد انجام کولونوسکوپی مجدد توسط پزشک متخصص تجویز می گردد.

سوالات متداول کولونوسکوپی

در نهایت…

کولونوسکوپی روشی مؤثر، کم‌خطر و دقیق برای شناسایی مشکلات روده بزرگ مانند پولیپ، زخم یا سرطان است. این روش به پزشکان کمک می‌کند تا بیماری‌ها را پیش از بروز علائم شدید تشخیص داده و درمان را به‌موقع آغاز کنند. کولونوسکوپی نه‌تنها جنبه تشخیصی، بلکه در برخی موارد نقش درمانی نیز دارد و انجام منظم آن در افراد پرخطر، گامی مهم در حفظ سلامت دستگاه گوارش محسوب می‌شود.