کولیت زخمی بیماری التهابی روده است که میتواند پوشش داخلی کولون و رکتوم را دچار زخم و التهاب کند و زندگی روزمره بیماران را تحت تأثیر قرار دهد؛ به طور معمول این بیماری با علائمی مانند درد شکم، اسهال مکرر و خستگی شدید همراه است و در صورت عدم تشخیص و درمان به موقع میتواند عوارض جدی را به همراه داشته باشد. در این مقاله در خصوص علائم، علل، روشهای تشخیص و درمان کولیت زخمی صحبت میکنیم تا بیماران اطلاعات لازم برای مدیریت بیماری و بهبود کیفیت زندگی را داشته باشند.
علائم کولیت زخمی
کولیت زخمی باعث التهاب و زخم در پوشش داخلی روده بزرگ و راستروده میشود و علائم آن میتواند زندگی روزمره را مختل کند از همین رو شناسایی به موقع این نشانهها به تشخیص سریع و درمان موثر بسیار کمک میکند از جمله مهمترین این علائم عبارتند از:
- درد و گرفتگی شکم، به ویژه در ناحیه پایین شکم
- اسهال مکرر که با خون یا مخاط همراه است.
- احساس نیاز فوری و مکرر به دفع مدفوع
- خستگی و ضعف عمومی بدن
- کاهش اشتها و کاهش وزن بدون دلیل مشخص
- تب و علائم التهابی در برخی موارد شدید
- درد مفاصل و گاهی التهاب پوست یا چشم به عنوان عوارض خارج رودهای
علت کولیت زخمی
کولیت زخمی بیماری التهابی روده است که علت دقیق آن هنوز به طور کامل شناخته نشده است، اما عوامل مختلفی چون ژنتیک، سیستم ایمنی و عوامل محیطی میتواند باعث التهاب مزمن پوشش روده شود که در این بخش از مقاله به طور مفصل در مورد ان صحبت میکنیم.
عوامل ژنتیکی
افرادی که دارای سابقه خانوادگی کولیت زخمی یا بیماریهای التهابی روده هستند، احتمال ابتلا به این بیماری در آنها بالاتر است در واقع ژنهای خاص سیستم ایمنی را حساس کرده و پاسخهای التهابی غیرطبیعی را در روده ایجاد میکند.
اختلالات سیستم ایمنی
سیستم ایمنی در بیماران مبتلا به کولیت زخمی به اشتباه به سلولهای سالم روده حمله میکندف این واکنش غیرطبیعی باعث التهاب مداوم، زخم و آسیب به پوشش داخلی کولون شده و علائم بیماری را تشدید میکند.
سبک زندگی
استرس شدید، رژیم غذایی نامناسب و مصرف برخی داروها باعث تشدید یا تحریک کولیت زخمی میشود همچنین عفونتها و تغییرات باکتریایی در روده میتوانند سیستم ایمنی را تحریک کرده و التهاب را افزایش دهند.
عوامل التهابی و میکروبی
عدم تعادل باکتریهای روده و افزایش فعالیت التهابی باعث تحریک سلولهای پوششی روده و ایجاد زخم میشود. این عوامل ترکیبی باعث طولانی شدن التهاب و تشدید علائم بیماری خواهد شد.
کولیت رخمی چگونه تشخیص داده میشود؟
تشخیص کولیت زخمی نیاز به بررسی دقیق علائم، معاینه بالینی و انجام آزمایشهای تخصصی دارد از همن رو پزشک برای اطمینان از نوع التهاب و تمایز آن از سایر بیماریهای روده، از چندین روش تشخیصی استفاده میکند تا بهترین درمان تعیین شود.
- آزمایش خون برای بررسی کمخونی، التهاب و عفونتهای احتمالی انجام میشود و میتواند نشاندهنده فعالیت بیماری باشد.
- آزمایش مدفوع جهت تشخیص وجود خون، عفونت یا التهاب در دستگاه گوارش مورد استفاده قرار میگیرد.
- کولونوسکوپی یکی از دقیقترین روشهاست که پزشک با استفاده از دوربین مخصوص داخل روده را مشاهده کرده و از بافتها نمونهبرداری میکند.
- سیتیاسکن یا امآرآی شکم برای بررسی شدت التهاب، زخمها و عوارض احتمالی مانند سوراخ شدن روده به کار میرود.
- بررسی سابقه پزشکی و علائم بیمار نیز بخش مهمی از روند تشخیص است که به پزشک در درک بهتر وضعیت و انتخاب درمان مناسب کمک میکند.
تفاوت کولیت رخمی با سندروم روده تحریک پذیر
هرچند کولیت زخمی و سندروم روده تحریکپذیر هر دو از اختلالات مزمن دستگاه گوارش هستند، اما تفاوتهای اساسی در ماهیت، علت و درمان دارند، شناخت این تفاوتها برای انتخاب روش درمانی مناسب و جلوگیری از پیشرفت بیماری اهمیت زیادی دارد.
| ویژگی | کولیت رخمی | سندروم روده تحریک پذیر |
| نوع بیماری | بیماری التهابی روده با آسیب به بافت کولون | اختلال عملکردی روده بدون التهاب یا آسیب بافتی |
| علت | پاسخ غیرطبیعی سیستم ایمنی به پوشش داخلی روده | استرس، تغذیه نامناسب، یا اختلال در حرکات روده |
| علائم | اسهال خونی، درد شکمی، تب، کاهش وزن | نفخ، یبوست یا اسهال متناوب، درد شکمی بدون خون |
| تشخیص | کولونوسکوپی، آزمایش خون و نمونهبرداری | بررسی علائم و رد سایر بیماریها |
| درمان | داروهای ضدالتهاب، سرکوبکننده ایمنی و گاهی جراحی | تنظیم رژیم غذایی، کاهش استرس و داروهای ضداسپاسم |
| خطرات | افزایش احتمال سرطان روده بزرگ در درازمدت | بدون خطر جدی برای سلامتی |
| سن شایع | اغلب در بزرگسالان جوان تا میانسال | در تمام سنین بهویژه جوانان و زنان شایعتر است |
روشهای درمان کولیت زخمی
درمان کولیت زخمی با هدف کنترل التهاب، کاهش علائم و جلوگیری از عود بیماری انجام میشود البته نوع درمان با توجه به شدت بیماری، وضعیت عمومی بیمار و میزان درگیری روده متفاوت است و به طور معمول ترکیبی از دارو، تغییر سبک زندگی و در برخی موارد جراحی استفاده میشود.
درمان دارویی
داروها اولین خط درمان هستند و شامل داروهای ضدالتهاب، سرکوبکننده سیستم ایمنی و آنتیبیوتیکها میشوند، داروهایی مانند مزالازین و کورتیکواستروئیدها برای کاهش التهاب و بهبود علائم تجویز میشوند همچنین در موارد شدیدتر، داروهای بیولوژیک برای کنترل پاسخ ایمنی بدن استفاده میشوند.
تغییر رژیم غذایی و سبک زندگی
رعایت رژیم غذایی مناسب به کاهش علائم کمک میکند در واقع مصرف غذاهای کمچرب، پرمایه فیبر، پرهیز از لبنیات، غذاهای تند و نوشیدنیهای گازدار توصیه میشود. همچنین کنترل استرس و خواب کافی نقش مهمی در کاهش تشدید بیماری دارد.
درمان جراحی
در مواردی که داروها و سایر درمانها مؤثر نباشند یا عوارض شدیدی مانند خونریزی، سوراخ شدن روده یا سرطان روده بزرگ ایجاد شود، جراحی باید انجام شود که جراحی هم شامل برداشتن قسمت آسیبدیده روده بزرگ است و در برخی بیماران باعث بهبود کامل میشود.
درمانهای حمایتی
در کنار درمانهای اصلی، استفاده از مکملها برای جبران کمبود ویتامینها و مواد معدنی، تزریق آهن برای درمان کمخونی و مشاوره روانشناسی برای کنترل اضطراب ناشی از بیماری نیز مفید است.
پیگیری و مراقبت مداوم
افراد مبتلا باید بهطور منظم تحت نظر پزشک باشند تا در صورت بروز عود یا تغییر علائم، درمان بهموقع انجام شود، پیگیری دورهای کولونوسکوپی و آزمایشها برای پیشگیری از عوارض بلندمدت ضروری است.
📞 برای دریافت نوبت از دکتر سامان ستوده نیا بهترین جراح روده در تهران با شماره مطب تماس بگیرید.
عوارض کولیت زخمی روده
کولیت زخمی اگر بهموقع درمان و کنترل نشود میتواند عوارض جدی و گاه خطرناکی برای بیمار به همراه داشته باشد. این بیماری علاوه بر تاثیر بر روده بزرگ سایر اندامهای بدن را نیز درگیر میکند و کیفیت زندگی فرد را کاهش دهد از جمله عوارض این بیماری عبارتند از:
- خونریزی مزمن از روده که منجر به کمخونی و ضعف عمومی بدن میشود.
- افزایش خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ در بیماران با سابقه طولانی بیماری
- سوراخ شدن دیواره روده در اثر التهاب شدید که نیاز به جراحی فوری دارد.
- گشاد شدن غیرطبیعی کولون که باعث انسداد و درد شدید شکمی میشود.
- کمبود مواد مغذی و ویتامینها بهدلیل اختلال در جذب مواد غذایی
- التهاب در مفاصل، چشم یا پوست که ناشی از واکنشهای ایمنی بدن است.
- خطر ایجاد لخته در عروق خونی بهدلیل التهاب مداوم و بیتحرکی بیمار
در نهایت…
در مجموع، کولیت زخمی یک بیماری التهابی مزمن روده است که با کنترل مناسب میتوان از پیشرفت و عوارض آن جلوگیری کرد از همین رو تشخیص بهموقع، پیروی از درمان دارویی و رعایت رژیم غذایی متعادل نقش مهمی در بهبود کیفیت زندگی بیماران دارد. با همکاری نزدیک با پزشک و انجام بررسیهای منظم، میتوان این بیماری را تا حد زیادی کنترل و از عوارض جدی آن پیشگیری کرد.
