خونریزی دستگاه گوارشی یکی از مواردی است که باید به آن توجه جدی شود، برای تشخیص و درمان منبع خونریزی روده کوچک می توان از آزمایشات متعددی استفاده کرد، از جمله: آندوسکوپی، انتروسکوپی، مطالعات اشعه ایکس، آندوسکوپی کپسولی و… اکثر خونریزی های معده به راحتی و با دارو درمان می شود اما برخی دیگر نیاز به مداخله سریع دارد. با توجه به تحقیقات بدست آمده نشان داده شده که احتمال اینکه هر فردی به خونریزی گوارشی در سن بالای 40 سال مبتلا شود وجود دارد. تا پایان این مقاله با ما همراه باشید تا بیشتر در مورد روش های تشخیص و درمان خونریزی گوارشی بدانید.
انواع خونریزی دستگاه گوارشی
خونریزی دستگاه گوارش فوقانی: این خونریزی از قسمت بالای رباط تریتز نشات می گیرد.. شایع ترین علل عبارتند از: زخم معده یا زخم اثنی عشر، گاستروپاتی هموراژیک حاد (فرسایشی)، واریس مری، سندرم مالوری ویس، و ازوفاژیت. علل کمتر شایع شامل ضایعات اثنی عشر، نئوپلاسم ها، زخم های مری و ناهنجاری های عروقی است. خونریزی حاد دستگاه گوارش فوقانی ممکن است با شوک، سندرم پاسخ التهابی سیستمیک، سپسیس، ترومای متعدد، نارسایی حاد تنفسی، سوختگیهای شدید و سایر بیماریهای حاد و شدید تسریع شود.
خونریزی دستگاه گوارش تحتانی: این خونریزی از منبع واقع در زیر رباط تریتز نشات می گیرد. شایع ترین علل خونریزی شدید دستگاه گوارش تحتانی در بزرگسالان دیورتیکول کولون و ناهنجاری های عروقی است. در حالی که علل کمتر شایع شامل بیماری التهابی روده (IBD)، ایسکمی روده، کولیت پس از پرتو درمانی (پس از رادیوتراپی برای سرطان پروستات یا دستگاه تناسلی زنان)، بیماری هموروئیدی است. در مورد فیستول مقعدی بیشتر بدانید.
در واقع خونریزی گوارشی را می توان به موارد زیر نیز تقسیم کرد:
- خونریزی آشکار دستگاه گوارش: خونریزی قابل مشاهده، مانند هماتمز (استفراغ خونی)، هماتوشزی (وجود خون و لخته خون در مدفوع)، یا ملنا (مدفوع قیری سیاه) است.
- خونریزی مخفی دستگاه گوارش: خونریزی که آشکار نیست (مثلاً از طریق آزمایش خون مخفی تشخیص داده می شود یا تنها پس از بررسی برای کم خونی فقر آهن تأیید می شود). در مورد جراحی شقاق بیشتر بدانید.
دلایل خونریزی گوارشی
علل خونریزی در روده کوچک با خونریزی روده بزرگ یا معده متفاوت است. شایع ترین علل خونریزی از روده بزرگ پولیپ، دیورتیکولوز (بیرون زدگی کوچک در دیواره روده بزرگ) یا سرطان است. خونریزی دستگاه گوارش فوقانی (مری، معده یا دوازدهه) اغلب به دلیل زخم است.
در روده کوچک، 30 تا 40 درصد خونریزی ها ناشی از رگ های خونی غیر طبیعی در دیواره روده کوچک است. این رگهای خونی غیرطبیعی نامهای زیادی دارند، از جمله آنژیواکتازی، آنژیودیسپلازی یا ناهنجاری شریانی وریدی. سایر علل خونریزی روده کوچک عبارتند از تومورهای خوش خیم (غیر سرطانی) و بدخیم (سرطان رکتوم)، پولیپ، بیماری کرون (نوعی بیماری التهابی روده) و زخم.
علائم خونریزی گوارشی
خونریزی از روده کوچک ممکن است آهسته یا سریع باشد. وقتی خونریزی کند باشد، ممکن است باعث کم خونی شود. وقتی خونریزی کند است ممکن است در مدفوع قابل مشاهده نباشد. کم خونی ممکن است علائمی مانند خستگی و تنگی نفس ایجاد کند، اما بسیاری از افراد هیچ علامتی ندارند. اگر خونریزی سریع باشد به آن خونریزی می گویند. افراد مبتلا به خونریزی ممکن است هنگام حرکت روده خود متوجه خون شوند یا حرکات روده آنها سیاه و قیری باشد. بنابراین علائم کلی خونریزی گوارشی شامل:
- حالت تهوع و استفراغ
- تپش قلب
- ضعف عمومی
- کاهش فشار خون
- کاهش و یا قطع ادرار
- مدفوع کامل سیاه و شل
- استفراغ خونی
- ازدیاد اوره خون
معاینه خونریزی گوارشی
- نشانه های کم خونی فقر آهن
- نشانه های شوک ، افت فشار خون وضعیتی یا بارز، تا کی کاردی و کاهش حجم. در مورد درمان سرطان روده بیشتر بدانید.
اقدامات در صورت مشاهده علائم خونریزی گوارشی
بیماران باید در شرایط حاد تحت درمان قرار گیرند و سپس بسته به شدت وضعیت و پیشرفت بالینی به بخش عمومی یا تحت نظارت منتقل شوند. در بیماران با از دست دادن خون قابل توجه و اختلال در وضعیت راه هوایی در صورت لزوم لوله گذاری انجام می شود. همچنین لازم است که فشار خون را اندازه گیری کنید. اگر طبیعی است، اندازه گیری را در حالت ایستاده انجام دهید. کاهش فشار خون ممکن است نشان دهنده کاهش قابل توجه حجم باشد، اگرچه به خودی خود حساس نمی شود. در این صورت ضروری است که حجم خون از دست رفته به دلیل خونریزی را جبران نمایید.
در صورت مشاهده علائم خونریزی گوارشی آندوسکوپی فوری انجام دهید و سعی کنید خونریزی را متوقف کنید. منظور از فوری بودن آندوسکوپی این است که حداکثر تا 24 ساعت آنرا انجام دهید.
عوامل خطر ابتلا به خونریزی گوارشی
برخی خونریزی ها با افزایش سن افراد رایج تر می شوند و با سایر مشکلات پزشکی مانند بیماری مزمن کلیوی و انواع خاصی از بیماری های قلبی (به نام بیماری دریچه ای قلب) همراه هستند. شایان ذکر است که استفاده از داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی (NSAIDS) مانند ایبوپروفن یا آسپرین می تواند باعث ایجاد زخم در روده کوچک شود.
تشخیص خونریزی گوارشی
خون :شمارش کامل سلول های خون ، اوره و الکترولیت ها ، وضع انعقادی آزمایش های عملکرد کبد و کراس مچ ، آزمایش خون مخفی در مدفوع برای غربال گری از نظر دفع خون به کار می رود.
آندوسکوپی: سیگموئیدوسکوپی و کولونوسکوپی : مگر در مواردی که سرعت خونریزی آهسته است ، خون ، دید را محدود می کند .به محض فروکش کردن خونریزی از این روش برای تشخیص و درمان ضایعات روده بزرگ استفاده می شود .
در خونریزی گوارشی شدید و مهم ، آندوسکوپی از بخش فوقانی دستگاه گوارش برای رد کردن علل واقع در این منطقه استفاده می شود.
آنژیوگرافی مزانتریک: محل منبع خون ریزی را مشخص می کند (حساسیت حدود 60 درصد)، اما برای مشخص شدن محل خون ریزی گوارشی با این روش میزان خون ریزی باید بیش از 0.5 میلی لیتر در دقیقه باشد و در زمان تزریق ماده حاجب خون ریزی فعال باشد .استفاده از آنژیوگرافی با سی تی یا تشدید ، مغناطیسی رو به افزایش است.
سینتی گرافی: با اسکن با گلبول های قرمز نشاندار با 99 m TC می توان خون ریزی های 0.1 تا 0.35 میلی لیتر در دقیقه را تشخیص داد.اما در تعیین اختصاصی محل دقت کمتری دارد.
اسکن تکنسیوم: برای تشخیص مخاط نا به جا معده در دیورتیکول مکل استفاده می شود.
لاپاروتومی و آنتروسکوپی : معاینه تمام کولون و روده کوچک برای ضایعات خارجی و داخلی با کولونوسکوپی که از دیواره عبور داده شده است.
درمان خونریزی گوارشی
در برخی موارد خونریزی می توان با کمک مقدار کمی جریان الکتریکی از طریق آندوسکوپ برای سوزاندن ناهنجاری ها اقدام نمود. اگر علل خونریزی در حین آندوسکوپی کشف شود، درمان می تواند بلافاصله بدون نیاز به اقدامات بیشتر انجام شود. در موارد نادری که ممکن است نیاز به برداشتن بخش روده کوچک با جراحی برای درمان خونریزی گوارشی وجود داشته باشد. در واقع پولیپ ها را اغلب می توان با آندوسکوپ برداشت. گاهی اوقات اگر پولیپ را نتوان با آندوسکوپ خارج کرد، جراحی لازم است. تومورها، چه خوش خیم و چه بدخیم، معمولاً نیاز به برداشتن جراحی دارند (در حالی که تومورهای خوش خیم همیشه نیازی به برداشتن ندارند، اگر باعث از دست دادن خون زیادی شوند، معمولاً باید خارج شوند). سایر علل خونریزی روده کوچک را می توان با داروها درمان کرد (به عنوان مثال، بیماری کرون یا زخم های ناشی از دارو). به طور کلی روش های درمان خونریزی گوارشی به شرح موارد زیر است:
جایگزین مایعات و احیاء: برقراری دسترسی وریدی کافی ، جایگزینی فعال مایعات و اصلاح اختلالات انعقادی ، قرار دادن لوله NG و بررسی با آندوسکوپیک بخش فوقانی دستگاه گوارش با هدف بررسی وجود منشا خون ریزی گوارشی در این منطقه ، در موارد خونریزی شدید ، پایش دقیق بیمار در بخش مراقبت های ویژه یا بخش بیماران به شدت وابسته به مراقبت .اکثر موارد با درمان محافظه کارانه متوقف می شود. در مورد درمان یبوست بیشتر بدانید.
درمان رادیولوژیک مداخله ای: آنژیوگرافی برای تعیین محل و آمبولیزاسیون عروق خون ریزی دههنده از راه کاتتر یا تزریق وازوپرسین.
آندوسکوپیک: در بیماران با حال باثبات ، با آندوسکوپی از بخش تحتانی دستگاه گوارش می توان منشا خون ریزی را نیز درمان کرد به عنوان مثال منعقد کردن آنژیودیسپلازی ها با فوتوکواگولاسیون لیزری.
جراحی: در خون ریزی های شدید یا عود کننده یا در مواردی که بیمار به درمان اولیه آندوسکوپیک یا آنژیوگرافیک پاسخ نداده باشد یا این درمان ها عملی نباشند ممکن است کولکتومی ساب توتال ضرورت یابد.
کلام آخر
خونریزی دستگاه گوارشی یکی از مواردی است که باید به آن توجه جدی شود. در این مقاله به تمام مواردی که در مورد خونریزی گوارشی باید در نظر گرفته شود پرداخته شد.
