برخی از افراد دچار ناهنجاری ها و مضشکلاتی در روده بزرگ خود می شوند. برای تشخیص این تغییرات و ناهنجاری ها آزمایشاتی صورت می گیرد. یکی از روش های تشخیص کولونوسکوپی نامیده می شود. در این مقاله، به نحوه انجام و کاربردهای کولونوسکوپی می پردازیم. چنانچه قصد انجام کولونوسکوپی را دارید یا می خواهید اطلاعاتی در این زمینه کسب کنید، در ادامه مطلب با ما همراه باشید…
کولونوسکوپی چیست؟
کولونوسکوپی، روشی برای معاینه و بررسی جداره روده و بیماری های مرتبط با آن می باشد. از طریق این روش می توان قسمت های داخلی کولون یا همان روده بزرگ را مشاهده کرد. در صورتی که، امکان معاینه فیزیکی برای پزشک وجود نداشته باشد، به کمک این روش می توان به راحتی داخل این ناحیه از بدن را به طور دقیق مشاهده کرد، و عارضه های موجود در آن را شناسایی کرد. کولونوسکوپی می تواند، در تسریع روند درمانی موثر باشد، زیرا در صورت مشاهده و تشخیص سریع می توان درمان را آغاز کرد.
پزشک، با استفاده از کولونوسکوپی می تواند، لایه پوشش دهنده داخلی روده بزرگ (راست روده و کولون) را معاینه کند. در این تکنیک، از لوله باریک و منعطفی به نام کولونوسکوپ برای مشاهده روده بزرگ استفاده می شود و می توان به وسیله آن، تومور و ناحیه های ملتهب یا خونریزی دهنده، وجود زخم، پولیپ روده بزرگ را بررسی کرد. کولونوسکوپی یک روش پزشکی است که به پزشک شما امکان مشاهده داخل کولون و رکتوم را می دهد.
در چه مواردی کولونوسکوپی انجام می گیرد؟
برای بررسی مشکلاتی مانند زخم ، التهاب ، خونریزی پولیپ ها و تومورها از کولونوسکوپی استفاده می شود. به طور کلی کولونوسکوپی برای موارد زیر نیز مورد استفاده قرار می گیرد.
- برای بیمارانی که سابقه سرطان ارثی را دارند.
- بیمارانی که دارای بیماری التهاب روده، کرون و یا کولیت هستند.
- افرادی دارای کم خونی حاد و مزمن هستند.
عملکرد کولونوسکوپی
یک دستگاه کولونوسکوپ ابزار مورد استفاده برای انجام کولونوسکوپی است، یک لوله نازک و انعطاف پذیر با یک چراغ و دوربین فیلم برداری که در انتهای آن است داخل رکتوم قرار می گیرد و به دقت از طریق روده بزرگ هدایت می شود. تمام مسیر ها به روده کور می رسد. معمولاً کولونوسکوپی می تواند برای ورود به انتهای روده کوچک مورد استفاده قرار می گیرد. سر جلوی کولونوسکوپ یک دوربین فیلم برداری دارد که تصاویر واقعی را به صفحه کامپیوتر می فرستد. به طوری که پزشک شما بتواند کولون را بررسی کند. سر جلویی همچنین یک چراغ ، یک کانال برای آب رسانی ، یک کانال برای هوادهی و آب و نیز یک کانال ابزاری دارد. کانال آب دهی برای پاشیدن با فشار آب یا هوا به داخل روده بزرگ به منظور حذف بقایای مدفوع استفاده می شود.
قبل از اقدام به انجام کولونوسکوپی، پزشک دارو های آرام بخشی را به صورت سرم به بیمار تزریق می کند تا او بتواند این مرحله را به راحتی و بدون درد پشت سر بگذارد. سپس میزان فشار خون، ضربان قلب و وضعیت تنفسی بیمار چک می شود تا مشکلی ایجاد نشود.
در ادامه، بیمار می بایست به سمت چپ بدن خود دراز بکشد تا دسترسی به نواحی مورد نظر راحت باشد، طی انجام کولونوسکوپی، یک وسیله لوله ای باریک و انعطاف پذیر به نام کولونوسکوپ، وارد روده بیمار می گردد تا با دوربینی که در قسمت نوک لوله تعبیه شده است، تصاویر را در یک مانیتور برای جراح کولورکتال به نمایش در آورد و امکان بررسی و ارزیابی دقیق بدن او را برای او فراهم می کند.
هم چنین، در طی انجام کولونوسکوپی می توان همزمان نمونه برداری یا همان بیوپسی هم انجام داد تا با برداشت نمونه ای از بافت غیر طبیعی و بررسی های پاتولوژیک بیماری تشخیص داده شود.
زمان انجام کولونوسکوپی چقدر است؟
معمولا کولونوسکوپی کمتر از یک ساعت به طول می انجامد. بعد از کولونوسکوپی شما برای استراحت به اتاق ریکاوری منتقل خواهید شد تا زمانی که اثر مسکن های شما کاهش پیدا کند. ممکن است احساس گاز یا گرفتگی عضلانی داشته باشید. اما این احساس موقت می باشد و به سرعت می گذرد.
کولونوسکوپی و سرطان روده بزرگ
سرطان روده بزرگ، یکی از سرطان های رایج در دنیا است که با وجود راهکار های درمانی نوین و پیشرفت در علم پزشکی، تا کنون بسیاری از انسان ها را به کام مرگ کشانده است، کولونوسکوپی، یکی از همان روش های تشخیصی و درمانی نوین است که می تواند این عامل را درمان و ریشه کن کند.
سرطان روده بزرگ، با تشخیص زود هنگام توسط کولونوسکوپی می تواند در طی کوتاه ترین زمان ممکن رفع گردد. زیرا کولونوسکوپی امکان ارائه دقیق ترین مشاهدات و تصاویر را برای متخصص کولورکتال فراهم می کند تا اقدامات درمانی سریعاٌ اعمال شود.
کولونوسکوپی برای چه افرادی مناسب می باشد؟
- افرادی در سنین بالای 50 سال می توانند برای درمان بیماری های روده و یا تشخیص سرطان روده از کولونوسکوپی استفاده کنند.
- افرادی که سابقه خانوادگی بیماری گوارشی یا روده دارند.
- کسانی که با اختلال در حرکت روده ای مانند یبوست یا اسهال مواجه شده اند می توانند برای تشخیص بیماری خود از این طریق اقدام کنند.
- آن هایی که در مدفوع خود، اثراتی از خون را مشاهده می کنند.
- افراد مشکوک به سرطان روده
- کسانی که علائم ابتلا به بیماری های گوارشی و روده را دارند.
- کسانی که به طور ناگهانی با تغییرات و کاهش وزن مواجه شده اند از کاندیدای انجام کولونوسکوپی شمرده می شود.
آمادگی های قبل از کولونوسکوپی
- قبل از انجام کولونوسکوپی، باید روده ها به طور کامل خالی و تمیز شود، این کار را می توان از طریق نوشیدن آب و مایعات انجام داد تا روده ها راحت تر و سریع تر، تخلیه شوند. اگر باز هم روده ها تمیز نشده باشد می توان از شیاف یا ملین ها استفاده کنید تا فرآیند تخلیه را سریع تر کند.
- بیمار می بایست در روز انجام عمل ناشتا باشد، یعنی از 8-12 ساعت قبل از کولونوسکوپی چیزی میل نکند.
- اگر بیمار داروی خاصی مصرف می کند یا به بیماری خاصی مبتلا می باشد، حتما باید به پزشک اطلاع دهد.
- بیمار برای انجام کولونوسکوپی باید لباس راحت بپوشد.
- در روز انجام این عمل بهتر است بیمار، فردی را به عنوان همراه در کنار خود داشته باشد تا علاوه بر حمایت فیزیکی، حامی عاطفی او هم باشد.
- مصرف برخی داروها که با کولونوسکوپی تداخل دارند مانند آسپرین، داروهای انسولین، داروهای ارتروز یا مکمل های آهن، داروهای رقیق کننده خون می بایست تحت نظر و طبق تجویز پزشک انجام شود.
مراقبت بعد از کولونوسکوپی
- به علت آرام بخشی که در طول مراحل استفاده می شود شما به یک عضو خانواده یا یک دوست نزدیک نیاز خواهید داشت تا شما را با ماشین به منزل برساند.
- شما باید بقیه روز را استراحت کنید و هیچ برنامه مهمی را برای 24 ساعت آینده طراحی نکنید.
- قبل از رفتن به خانه پزشک نتایج کولونوسکوپی را با شما به اشتراک می گذارد اگر بیوپسی به آزمایشگاه فرستاده شود ممکن است نتایج چند روز طول بکشد این بستگی به تعداد و اندازه پولیپ یافت شده دارد.
- دکتر زمان کولونوسکوپی بعدیتان را توصیه خواهد کرد. همچنین پزشک دستورالعمل هایی را برای مراقبتهای مورد نیاز در خانه و چگونگی تشخیص عوارضی که در مورد آن ها رخ می دهد ارائه می کند.
کولونوسکوپی به طور کلی یک روش امن است و عوارض آن حدود 3 تا 5 درصد است که می تواند شامل پارگی روده باشد و در صورتی که توسط یک متخصص با تجربه اتفاق بیفتد این احتمال بسیار کاهش می یابد و اگر پولیپ برداشته شود یا بیوپسی در طول کولونوسکوپی انجام شود خطر بسیار کمی وجود دارد. شما ممکن است اندک خون در مدفوع خود تا چند روز پس از آن داشته باشید. با این حال اگر درد شدید شکم، تب، سرگیجه یا خونریزی شدید دارید بلافاصله با دکتر خود تماس بگیرید. شما همیشه باید در خصوص هر سوال یا نگرانی درباره کولونوسکوپی، نتایج و پس از آن با پزشک خود گفت و گو کنید، پزشک شما می تواند در این باره به شما کمک کند.
پس از اتمام کولونوسکوپی، بیمار باید 1-2 ساعت تحت نظر پزشک و مراقبت های ویژه قرار بگیرد تا تاثیر دارو از بین برود و هوشیاری او به حالت اول بازگردد، ممکن است بعد از انجام کولونوسکوپی کمی درد یا نفخ در شکم احساس شود و بعد از مدت زمان کوتاهی رفع شود. در این دوران حساس، باید فعالیت های جسمانی را به حداقل رساند. پس از برداشتن پولیپ ها، امکان خونریزی از مقعد وجود دارد که جای نگرانی برای بیمار ندارد و طبیعی می باشد. در صورت عدم مشاهده پولیپ و ناهنجاری در بافت کولون، نتیجه منفی خواهد بود و در صورت مشاهده ناهنجاری و پولیپ در کولون، نتیجه کولونوسکوپی مثبت می باشد. بیشتر پولیپ ها، غیر سرطانی هستند، ولی برخی از آن ها می توانند پیش سرطانی باشند.
با توجه به تعداد و اندازه پولیپ ها، زمان انجام کولونوسکوپی مجدد تعیین خواهد شد. در این موارد انجام کولونوسکوپی مجدد توسط پزشک متخصص تجویز می گردد:
- مشاهده پولیپ های بزرگ
- مشاهده بیش از دو پولیپ
- پولیپ هایی که احتمال سرطانی شدن دارند
مزایا کولونوسکوپی چیست؟
از کولونوسکوپی می توان در موارد مختلفی از جمله، غربالگری سرطان کولون و رکتال (سرطان کولورکتال) استفاده کرد. از فواید دیگر کولونوسکوپی می توان به موارد ذیل اشاره کرد:
- بررسی علت اختلال در تست های عکس برداری از کولون
- بررسی علت وجود دردهای شکمی
- بررسی وجود پلیپ های روده ای
- بررسی تغییرات در عادات روده ای مانند اسهال
- بررسی وجود خون در مدفوع
عوارض کولونوسکوپی
طبق تحقیقات انجام شده تا کنون عوارض و خطراتی گزارش نشده است، اما از آن جایی که هر عمل جراحی بی عارضه نیست، ممکن است کمی درد یا خون ریزی به صورت موقت و نادر به وجود بیاید یا سوراخ شدن روده در حین انجام کولونوسکوپی رخ دهد، که اگر توسط جراح متخصص صورت گیرد این عوارض به حداقل خواهد رسید.
توجه داشته باشید: اگر پزشک مجربی را برای انجام کولونوسکوپی و درمان بیماری های خود انتخاب کرده اید دیگر جای نگرانی وجود ندارد.
خلاصه مطلب
با تشخیص زود هنگام بیماری، می توان درمان راحت تری را تجربه کرد، زیرا با پیشرفت بیماری ممکن است طول درمان به درازا بکشد. با روش تشخیصی کولونوسکوپی می توان بیماری های مربوط به روده را تشخیص داد.
